Laatste nieuws
Gert van Dijk
2 minuten leestijd
Federatienieuws

‘Alles doen’ als uiting van genegenheid

Plaats een reactie

De zoon van een 80-jarige terminale COPD-patiënt weigert akkoord te gaan met het voorgestelde niet-reanimatiebeleid. Hij dreigt met juridische procedures en overplaatsing van zijn vader als de artsen het besluit niet terugdraaien.

De streng-gereformeerde ouders van een zeer zwaar gehandicapte pasgeborene gaan niet akkoord met het staken van de beademing, ook al is langer doorgaan medisch zinloos.

Tragische voorbeelden die ik recentelijk tegenkwam, waarbij artsen en familieleden van mening verschillen over wat goede zorg is. Het is mijn ervaring dat veel artsen weliswaar met dergelijke verzoeken worstelen, maar doorgaans toch geneigd zijn erop in te gaan. Dat is begrijpelijk: er is vrees voor juridische procedures, discussies rond het sterfbed zijn ongewenst en artsen willen niet dat stervende patiënten worden overgeplaatst naar een ander ziekenhuis. En dus starten ze een behandeling of gaan ze langer door, niet omdat de patiënt daar baat bij heeft, maar omdat de omgeving het verwacht of erom vraagt. En als de patiënt er geen schade van ondervindt, waarom zou je het dan niet doen?

Ongewenste situatie
Het is een goede zaak als artsen verder kijken dan het directe belang van de patiënt en ook de effecten van de behandeling op de naasten meewegen in hun beslissing. Goede zorg kan dus ook betekenen ‘behandelen omwille van de naasten’. Toch is het belangrijk te zien welke mechanismes er kunnen spelen. Vaak zeggen familieleden dat ‘alles’ moet worden gedaan om de geliefde te redden. Dat is doorgaans niet omdat ze werkelijk willen dat de arts allerlei medisch zinloze handelingen uitvoert. Ze willen er alleen mee aangeven dat ze veel van hun familielid houden en er nog niet aan toe zijn om afscheid te nemen.

‘Alles’ vragen is voor velen een uiting van genegenheid. Maar de familie realiseert zich vaak niet dat als artsen werkelijk ‘alles’ doen, het meestal onvermijdelijke sterven alleen maar wordt uitgesteld, en gepaard gaat met verdere lichamelijke ontluistering. Zo kunnen familie en artsen in een door niemand gewenste situatie belanden: ‘Dit zou vader niet gewild hebben.’

Taalgebruik artsen
Soms kunnen dergelijke situaties ook ontstaan door het taalgebruik van artsen. Wie aan een familielid voorstelt een ‘behandeling te staken’ suggereert dat er nog een behandeling is die de arts echter niet wil uitvoeren. Dat kan verwarring wekken, want in veel levensbeschouwingen is een behandeling die het leven rekt per definitie zinvol. Een ‘zinloze behandeling’ bestaat voor veel mensen niet. Door het op deze wijze te formuleren opent de arts een mogelijke discussie over het voortduren van de behandeling, en wordt de familie medeverantwoordelijk voor het sterven van hun geliefde.

Dat is een last die veel naasten te zwaar is, zeker als zij een levensbeschouwing aanhangen die behoud van het leven als hoogste waarde ziet. ‘We hebben alles gedaan om uw geliefde te redden, maar het is helaas niet gelukt. We kunnen nu niets meer doen, behalve het onvermijdelijke sterven uitstellen’, klinkt heel anders.

Dat is niet de zaken anders voorstellen dan ze zijn, maar nauwer aansluiten bij het taalgebruik, de gevoelens en de levensbeschouwing van de familie. Dat vereist dat de arts zich verplaatst in de specifieke naasten die hij tegenover zich heeft. Eenvoudig is dat niet. Het is al zo vaak gezegd dat het bijna een cliché wordt: goede zorg bestaat voor een groot deel uit goede communicatie.

Gert van Dijk, beleidsmedewerker ethiek KNMG en secretaris ethische commissie Erasmus MC

Correspondentieadres: g.van.dijk@fed.knmg.nl

Federatienieuws KNMG beademing
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.