Laatste nieuws
Jessica de Vocht
5 minuten leestijd
over de grens

Aios in Suriname - De sjamaan

Plaats een reactie

Zes mannen kijken naar het ouderwetse schoolbord in een indiaanse hut. Ze luisteren naar de
begeleider van Amazon International, terwijl deze met een krijtje aantekeningen maakt. De organisatie houdt een workshop Traditional Health in Kwamalasamutu, een indianendorp op drie uur vliegen van Paramaribo, niet ver van de grens met Brazilië. Zes sjamanen zijn uit verschillende dorpen in Suriname bij elkaar gekomen om hun kennis te delen en aan elkaar over te dragen.

‘We proberen de oude geneeskunsten van de inheemse sjamanen in het Amazonegebied in leven te houden’, legt de medewerker van Amazon International me later uit. ‘We vinden dat reguliere geneeskunde en de traditionele geneeskunde best naast elkaar kunnen bestaan. Zeker bij deze inheemse bevolking. Bij hen zitten de aloude tradities en cultuur van hun voorvaderen nog diep in de genen geworteld.’

De nieuwe sjamanenkliniek van Kwamalasamutu is letterlijk naast de gezondheidspost van de Medische Zending gebouwd. Zieke dorpelingen komen met hun klachten afwisselend bij de ene en dan weer bij de andere kliniek. De behandeling van tuberculose en malaria neemt de zuster van de missiepost voor haar rekening. Voor gegeneraliseerde lichaamspijnen en geestesziekten wordt meestal de hulp van de dorpssjamaan gevraagd.

Hij behandelt eigenlijk alles, vertelt de sjamaan van Kwamalasamutu. Lichaamspijnen en geestesziekten, maar ook hiv en kanker. Zijn werk is internationaal bekend, vertelt de indiaan niet zonder trots. Vorig jaar behandelde hij een Duitse dame met kanker. Daarbij gebruikt hij medicinale planten uit het regenwoud.

De sjamaan heeft een zachte, melodieuze stem, en lacht veel. Afgezien van de spijkerbroek, het voetbalshirt en de witte gymschoenen, lijkt hij op een echte Arendsoog: woest lang zwart haar, een getaande gele huid en een ketting met veren en dierentanden om zijn hals. Hij is charmant bovendien, en vraagt geïnteresseerd naar mijn werk als Nederlandse arts. Kan hij mij een keer in het ziekenhuis in Paramaribo bezoeken?

Amazon International is niet de enige organisatie die zich bemoeit met de inheemsen in Kwamalasamutu. In de jaren zestig kwamen de Amerikaanse zendelingen naar deze streek, en werd het concept handeldrijven bij de indianen geïntroduceerd. Zij bleken bovendien zeer ontvankelijk voor het christendom, en combineerden dat moeiteloos met de verering van de bosgeesten.

Inmiddels zijn vijf hulporganisaties actief in Kwamalasamutu. Een school, een vliegveldje en een kerk werden gebouwd. Het schoolhoofd vraagt zich soms af hoe ze deze oerwoudkinderen uit kan leggen wat een auto is, of wat een hypotheek inhoudt. Dat is nodig, want ieder jaar wordt de Cito-toets afgenomen bij de hoogste klassen, het toelatingsexamen voor de middelbare school in Paramaribo.

Op de dorpsmarkt ontmoet ik de Amerikaan Joe. Met een degree in econonomics op zak trok hij enkele maanden geleden als lid van het Peace Corps naar Kwamalasamutu. Aan de rand van het dorp heeft Joe een groentetuin ingericht, waar hij tomaten, tayerblad en kousenband verbouwt. Hij geeft workshops aan de indianenvrouwen over groenteteelt en hoe je deze groentes bereidt. Volgens onze westerse standaarden hoort een uitgebalanceerde maaltijd immers alle elementen te bevatten van de Schijf van Vijf. Het dieet van de indianen beperkt zich echter tot vlees, vis, cassave, enkele noten en een vrucht; een regenwoudrantsoen.

Joe’s groenteproject loopt maar matig. De indianen houden niet zo van groente. De kousenband heeft inmiddels bladluis en de tomaten rotten weg in de zon.

Raisel, de indiaanse gids, heeft een toeristenopleiding gedaan in Paramaribo. Hij spreekt redelijk Nederlands, en weet inmiddels dat toeristen geen water uit de rivier kunnen drinken zonder diarree te krijgen en geen giftige slangen kunnen ruiken, zoals indianen kunnen. Op dezelfde cursus heeft hij ook geleerd om toeristen recht in de ogen te kijken als hij tegen ze praat.

Raisel kijkt me dan ook vragend aan wanneer ik hem vertel dat de indianen eigenlijk groenten moeten gaan eten. Hij zou niet weten waarom. Indianen krijgen buikkrampen van het vezelrijke tayerblad. Generaties lang aten zij niets anders dan cassave, vlees en vis. Groente op het menu, dat ziet Raisel niet gebeuren.

‘But what about the vitamins and minerals’, probeert Joe nog. Raisel trekt zijn schouders op. Hij ziet er met zijn tanige, gespierde lijf allesbehalve ongezond uit.

Joe is in middels al een beetje depressed. Na weken zonder westerse beschaving en zonder zijn vriendin, heeft hij zijn baard laten groeien en slijt hij zijn dagen op de dorpsmarkt. Hij drinkt er casiri, een gegist alcoholisch drankje van cassave, samen met de dorpsvrouwen. Misschien gaat het allemaal iets te snel voor deze Trio-indianen. Overstappen van jagen en verzamelen op akkerbouw, handel drijven en ecotoerisme in één generatie. Dat is wel veel van het goede, concludeert Joe.

Maar niet iedereen deelt Joe’s cynisme. Of realisme. Twee enthousiaste pabostudentes leren de indianenkinderen communiceren via didactische spelletjes. Werknemers uit Paramaribo klussen hard aan een broodbakkerij en aan een eco-lodge. Halverwege de middag landt er een vliegtuigje met gereedschap, meel en een beetje geld, uit Paramaribo.

Liggend vanuit een hangmat kijken de indianenmannen naar de bedrijvigheid van de hulporganisaties. Paramaribo werkt hard om deze bons sauvages uit het regenwoud, gekerstend en wel, te scholen en klaar te stomen voor de moderne maatschappij in de stad. Een beetje sauvage mogen de indianen natuurlijk wel blijven; het vliegtuigje vervoert geen sigaretten of ‘vuurwater’, en de ecotoeristen krijgen bij hun bezoek aan Kwamalasamutu een cursus boogschieten.

De avond valt vroeg in de Amazone. Al snel is het pikkedonker. Een enkele kaars brandt in de indianenhutten. Heel vroeg, nog voor zonsopgang, loopt de sjamaan van Kwamalasamutu over het pad langs de rivier. Hij draagt een rieten korf op zijn rug. Tussen de woudreuzen en lianen vindt hij de medicinale planten die hij zoekt. De sjamaan vindt moeiteloos zijn weg in het donker. Hier liepen ooit ook zijn vader, zijn grootvader, zijn betovergrootvader, en waarschijnlijk ook diens vader.

Jessica de Vocht, werkte enkele maanden als aios interne geneeskunde in Paramaribo

Correspondentieadres: jdvocht@hotmail.com;

cc: redactie@medischcontact.nl

Meer verhalen van Jessica de vocht

 




Cassavebroodbakster
Cassavebroodbakster
Een indianenhut
Een indianenhut
De Sipaliwini-rivier
De Sipaliwini-rivier
Indianenvrouwen op de brug
Indianenvrouwen op de brug
Een vliegtuigje uit Paramaribo brengt gereedschap, meel en een beetje geld
Een vliegtuigje uit Paramaribo brengt gereedschap, meel en een beetje geld
<strong>PDF van dit artikel</strong>
over de grens Suriname
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.