Acuut faillissement ziekenhuizen geeft alleen verliezers
Een klein ziekenhuis kan wel degelijk toekomstbestendig zijn
3 reacties
Het faillissement van het MC Zuiderzee in Lelystad is een enorme aderlating voor de regio. En had, en dat geldt ook voor het failliete MC Slotervaart, door vooruitziend beleid voorkomen kunnen worden.
Op woensdagmiddag 24 oktober jl. werden we geconfronteerd met de per directe sluiting van de verloskamers van het MC Zuiderzee in Lelystad. Een van de gynaecologen van dit ziekenhuis belde met de mededeling dat zwangere vrouwen niet meer terechtkonden voor een bevalling in Lelystad.
Ook voor noodsituaties was er geen opvang meer mogelijk. De dag voor die bewuste woensdag was voor het MC Zuiderzee uitstel van betaling aangevraagd. De dag erna was faillissement een feit. In de erop volgende weken is de zorg afgeschaald, waarbij alle opgenomen patiënten naar andere ziekenhuizen zijn overgeplaatst. De Spoedeisende Hulp werd in de nachtelijke uren gesloten. De verloskamers bleven gesloten. Gebeurtenissen die het zorglandschap in Flevoland op zijn grondvesten deden schudden. Inmiddels is naar buiten gekomen dat het afgelopen halfjaar al op het ministerie van VWS bekend was dat er met dit scenario rekening gehouden werd. De gang van zaken roept veel vragen op. Waarom was het noodzakelijk om per acuut, zonder overleg vooraf met de zorgverleners in het veld, als eerste stap de verloskamers te sluiten, waar jaarlijks ongeveer 1300 baby’s geboren worden? Waar door de gynaecologen en kinderartsen kwalitatief hoogwaardige zorg werd geleverd?
Veiligheidsrisico
De argumentatie die werd gebruikt om de afdeling Verloskunde per direct te sluiten, was dat de bezetting met kinderartsen niet op orde was, waardoor kwalitatief goede zorg niet 24/7 viel te waarborgen. Afgelopen zomer werd al duidelijk dat er problemen waren met de bezetting van de kinderartsen, waardoor geen acute opname van kinderen mogelijk was in Lelystad. De verloskamers waren wel open. Begin oktober kwam gelukkig het bericht dat opname van kinderen wel weer mogelijk was. Kennelijk was de bezetting geregeld. Waarom dan enkele weken later ineens een sluiting van de verloskamers, zonder enig overleg met de verwijzers vooraf? Waarom is er geen alliantie gevormd tussen kinderartsen van de verschillende ziekenhuizen om de ontstane noodsituatie op te lossen? Voor Urk, de gemeente met het hoogste geboortecijfer van Nederland, is het gevolg dat de aanrijtijd naar de omringende ziekenhuizen bijna verdubbeld is van 25 naar 45 minuten, een van de langste in Nederland! Een enorme achteruitgang voor alle zwangeren, maar zeker in noodsituaties waarbij elke seconde telt. Nu, enige tijd later en na veel crisisoverleg zijn de risico’s enigszins verminderd, doordat extra ambulances worden ingezet in Flevoland met per 1 januari een permanente bezetting voor Urk. Dit had uiteraard geregeld moeten zijn voordat de verloskamers gesloten werden. Zwangeren en patiënten hebben door deze gang van zaken aan een verhoogd veiligheidsrisico blootgestaan.
Van Weel-Bethesda
De afgelopen weken is veel informatie naar buiten gekomen. Zo lekte er een document van zorgverzekeraar Zilveren Kruis waarin te lezen was dat zij geen toekomst zien in een volwaardig basisziekenhuis in Lelystad. Voor acute verloskunde en voor een volwaardige Spoedeisende Hulp zou geen plaats zijn vanwege het niet kunnen inzetten van voldoende kinderartsen en SEH/ic-personeel. Maar dit is dus strijdig met het feit dat enkele weken ervoor de bezetting met kinderartsen wél op orde was, en acute opname van kinderen weer kon plaatsvinden. Personeelstekort op de SEH is door het SEH-team zelf duidelijk weersproken. Een ander argument van Zilveren Kruis is dat er te weinig adherentie (140.000 inwoners) zou zijn om een toekomstbestendig zelfstandig ziekenhuis in Lelystad te houden. Maar laten we bijvoorbeeld eens kijken naar het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee (49.000 inwoners). Dat is een van de kleinste ziekenhuizen van Nederland, in een regio met veel minder inwoners dan Lelystad en omstreken. Geboortezorg wordt gegeven binnen een intensief samenwerkingsverband tussen eerstelijnsverloskundigen, klinisch verloskundigen en gynaecologen. Ze zijn blij als ze per jaar duizend bevallingen doen (MC Zuiderzee doet 1300 bevallingen per jaar). Voor complexe zorg (intensive care) wordt intensief samengewerkt met de omringende ziekenhuizen. Dit ziekenhuis staat op nummer 1 van de financiële benchmarklijst 2018 van accountantsbureau BDO. Het is dus zeker wel mogelijk om de zorg dusdanig te organiseren dat volwaardige ziekenhuiszorg, inclusief acute verloskunde en spoedeisende hulp, op een financieel gezonde manier vormgegeven wordt. En dat nog wel in een veel dunbevolkter gebied! De zorgverzekeraar in die regio heeft dus kennelijk een andere mening over toekomstbestendige ziekenhuiszorg.
St Jansdal
De gang van zaken rond het MC Zuiderzee tot nu toe, kent eigenlijk alleen maar verliezers. Het overgrote deel van het zeer toegewijde personeel raakt zijn baan kwijt. Medisch specialisten komen na een jarenlange opleiding en vestiging plots op straat te staan.
Ook voor het ziekenhuis St Jansdal geeft de overname van zorg op deze manier een verlies. Zoals nu al bekend is geworden, is de werkdruk toegenomen en zijn de wachttijden voor patiënten inmiddels fors langer. Ook was sprake van een opnamestop. Het St Jansdal heeft aangegeven personeel en specialisten van het MC Zuiderzee niet automatisch te willen overnemen. Dat is logisch. Het functioneren van vakgroepen en teams hangt grotendeels af van goede onderlinge samenwerking. Uitbreiding van maatschappen en vakgroepen gebeurt daarom zorgvuldig en is niet gebaat bij plotse toevoeging van grote aantallen specialisten en verpleegkundigen van elders. De profielen moeten immers bij elkaar passen. Hierdoor is nu dus de bizarre situatie ontstaan dat enerzijds het St Jansdal het werk niet aankan en anderzijds honderden zorgmedewerkers van het MC Zuiderzee op straat terechtkomen en werkloos worden. Dit was toch te voorspellen geweest? Waarom geen doorstart van het MC Zuiderzee met behoud van de basisziekenhuisvoorzieningen met nieuw management en toekomstbestendig budget?
Voor de populatie van Lelystad en de omringende dorpen, waaronder Urk, is het verdwijnen van het ziekenhuis een groot verlies. In Lelystad is een deel van de bevolking niet in staat vervoer te regelen naar de verder weg gelegen omringende ziekenhuizen, waardoor zorgmijding inmiddels is ontstaan. In de periode 2013-2017 zijn op Urk 1960 baby’s geboren. Ruim 1107 baby’s werden geboren in het MC Zuiderzee, 549 thuis, 195 in het Antonius Ziekenhuis in Sneek, 98 in Zwolle en de rest in de ziekenhuizen elders in het land. Voor de honderden zwangeren die jaarlijks hun baby hadden willen krijgen in het MC Zuiderzee is dit een hard gelag, nu zij te maken krijgen met een bijna verdubbeling van de reistijd, wat met weeën geen pretje is. Dit zal zeker, en al helemaal in noodsituaties, leiden tot slechtere zorguitkomsten.
Kille raadgevers
Wat de precieze gevolgen zijn van het verlies van opnamecapaciteit in Lelystad zal moeten gaan blijken. Afgelopen winter was er sprake van een forse griepepidemie waarbij veel patiënten in het ziekenhuis moesten worden opgenomen. Regelmatig is het voorgekomen dat door volledige bezetting van de bedden, de ziekenhuizen in de regio opnamestops hadden. Ik houd mijn hart vast hoe dit de komende periode zal gaan als zich weer een griepepidemie aandient.
Een faillissement op deze wijze van twee ziekenhuizen (immers ook het MC Slotervaart) in één week, is niet eerder voorgekomen in Nederland en kwam als een verassing. Moeten wij als verwijzend huisartsen of als patiënten ons nu eerst gaan verdiepen in de jaarrekening van een ziekenhuis bij het maken van een keuze? Dat is toch echt een brug te ver, zeker gezien de complexiteit van het financiële reilen en zeilen van een ziekenhuis. Verbazingwekkend is ook om te zien hoe gering de invloed van de minister is op de gang van zaken, wat alleen al blijkt uit de gedane belofte door minister Bruins aan de Tweede Kamer over behoud van acute verloskunde en spoedeisende hulp, die tot op heden niet waargemaakt kan worden. Dit ondanks toezegging van extra financiële middelen. Simpelweg omdat na een faillissement de curator namens het ziekenhuis, met alleen kennis van juridische kaders, en de zorgverzekeraar als financier en daarmee als belangrijkste machtsfactor, de gang van zaken bepalen, met de NZa en inspectie als toezichthouders op het proces. Wettelijke normkaders, zoals de RIVM-norm van 45 minuten aanrijtijd, financiële kaders (budget en jaarrekening ziekenhuis) en schaalvergroting zijn helaas anno 2018 de kille raadgevers bij het vormgeven van de regionale zorg, waarbij niet de zorgbehoefte en het belang van patiënten uitgangspunt zijn. Het is van harte te hopen dat dit in de nabije toekomst verandert en een dergelijke gang zaken zoals nu met het MC Zuiderzee, nooit meer gebeurt. Daar zullen de Nederlandse patiënten werkelijk bij gebaat zijn. De beleidsmakers zijn aan zet!
Wilco Bloed, verloskundig actieve huisarts, huisartspraktijk DeNoord, Urk
contact
Herman Linzel
vice voorzitter FPF, huisarts n.p.,
Lelystad
Ook op de markt van zorg dwingt het systeem de curator te kiezen uit het beste bod. De schuldeiser eist genoegdoening, de patiënt heeft het nakijken.
De ziekenhuiszorg mag niet groeien. Het is dus eten of gegeten worden. €100 miljoen omzet... en 80.000 eerste polibezoeken komen beschikbaar. Voor de bestaanszekerheid van een basisziekenhuis schijnt het dubbele noodzakelijk te zijn. Omliggende zorginstellingen en specialisten zien kansen om hun toekomst te verbeteren en personeelsproblemen op te lossen.
Je kunt de ziekenhuisvoorziening benaderen vanuit de kosten en baten. Eén nacht opnemen en dan naar huis, dan maakt het ook niet zoveel uit dat je wat verder moet reizen. Kwaliteit van de behandeling staat voorop. En 's-nachts en in het weekend dicht drukt de kosten fors.
Maar wanneer je wat langer in het ziekenhuis moet verblijven wordt de eigen leefwereld belangrijker. Dichter bij de naasten, die stimulerend kunnen zijn, bij de ouders die daar ook voor hun kind willen zijn, bij de eigen huisarts die makkelijker haar patiënt kan bezoeken, bij de wijkverpleegkundige die samenwerkt met de collega in het ziekenhuis.
Lelystad kent een bevolkingssamenstelling met een overmaat aan inwoners met een zwakke sociaaleconomische status, die bovendien sneller dan elders in tal toeneemt. Zij hebben 15 jaar langer gezondheidsproblemen en leven 7 jaar korter. Patiënten met chronische ziekten, patiënten in de laatste fase van hun leven, voor wie zorg in het eigen ziekenhuis dichtbij de kwaliteit van leven (soms tijdelijk) verbetert. Zorg passend bij de leefwereld en stoelend op een systeem gebouwd op solidariteit. Netwerkzorg, waar professionals rondom de patiënt elkaar kennen en die vertrouwd zijn.
Het wordt tijd dat we de zorgorganisatiemodellen uit de vorige eeuw gaan herzien. Met verkenner Bas Leerink wil de Flevolandse Patiëntenfederatie op zoek naar een toekomstbestendige zorg vanuit patiëntenoptiek.
Mariska Scheuer
Chirurg, Ermelo
Triest inderdaad, zeker als je weet dat in een eerdere wankele periode (sluiting OK Lelystad in 2009 door fruitvliegjes) de RvB van het StJansdal Ziekenhuis in Harderwijk het aanbod deed om het ziekenhuis over te nemen! De staf van het Lelystadse Zie...kenhuis ging echter toen niet accoord - bang als men was dat er ontslagen zouden vallen- waarna Loek Winter in beeld kwam. Daarna is het er niet veel beter op geworden. Het had zo mooi kunnen zijn!
LVogelpoel
, Medisch specialist
Triest verhaal. Verlies voor velen, maar naar we mogen aannemen niet voor degene met zoals genoemd hierbij de belangrijkste machtsfactor, de zorgverzekeraar.
Tevens helaas iets dat we onszelf mogen aanrekenen als één van de meer logische consequent...ies, wanneer we kiezen voor een zorgstelsel op basis van marktwerking met de sturingsmacht bij een niet-publieke, niet-medische instantie. Immers vanuit het perspectief van een private financiële instelling is deze stap nog wel te volgen...