Acute psychiatrie

Dokter down under (9)

Toen James Cook de oostkust van Australië ontdekte in 1770 was de oorspronkelijke bevolking van Australië zeer divers. De schattingen lopen uiteen van een half miljoen tot 4 miljoen aborigines, onderverdeeld in meer dan 300 gebieden en meer dan 200 talen. Een groot aantal stammen en talen is ondertussen uitgestorven, maar veel traditionele gebruiken zijn nog steeds intact.

In de omgeving van Alice Springs liggen enkele tientallen communities die functioneren als een grote familie. Kinderen worden door de hele community opgevoed en soms passen weken lang niet de ouders, maar een oom en tante op de kinderen. Deze gemeenschap wordt ook wel de skin of kinship genoemd. De gemeenschap is gezamenlijk verantwoordelijkheid voor de opvoeding van de kinderen, en dit is een complex systeem dat soms zonder duidelijke afspraken ogenschijnlijk naadloos verloopt. Soms passeren twee groepen aborigines elkaar op straat en gaan zij in verschillende samenstelling weer verder.

De combinatie van de vele stammen, talen en eeuwenlang tradities en onderlinge ongeschreven regelgeving tussen de verschillende kinships maakt het zo goed als onmogelijk om de interacties van de aborigines te begrijpen. Het beperkte begrip dat ik heb, is kennelijk voldoende voor hen, want tot op heden is nog niemand boos of agressief weggelopen tijdens een consult.

Een 70-jarige vrouw presenteerde zich met bewegingsdrang van haar rechterhand en -voet en dwangstand van haar hoofd naar rechts: een dystonische reactie. Snel benztropine (Cogentine) gegeven, met goede respons. Ze was drie dagen eerder door haar psychiater op een nieuw pilletje getrakteerd  voor  haar recentelijk gediagnosticeerde schizofrenie. Haar man vertelde me dat voorheen werd gedacht dat ze depressief was. Deze depressie werd toegeschreven aan het feit dat ze door haar vorige man geestelijk en lichamelijk werd mishandeld. Na de scheiding ging het een stuk beter met haar, en op haar 65ste is ze hertrouwd met Alf. Alf had nooit eerder een langdurige relatie, en hij vertelt met lichtjes in zijn ogen dat hij op zijn 70ste voor het eerst is getrouwd. Nu het slecht met haar gaat, staan er echter tranen in zijn ogen. Hij begrijpt niet alles wat er gebeurt. Ik heb met hem te doen. Zeventig jaar wachten op een huwelijk en dan blijkt je vrouw aan schizofrenie te lijden.

Meer psychiatrie. De politie brengt een 29-jarige aboriginal man binnen die eruitziet als een wildeman. Hij slaat wartaal uit, lijkt mensen te zien en te horen die er niet zijn, en is bij vlagen agressief en onvoorspelbaar. Hij heeft een voorgeschiedenis van een alcoholonttrekingspsychose. Hetzelfde lijkt nu weer aan de hand te zijn, alhoewel hij er niet uitziet als iemand met ontwenningsverschijnselen. Hij kijkt me niet aan en wil zeker niet praten. De tabletjes haloperidol die ik hem aanbied, neemt hij niet. Hij heeft ook al twee dagen niet gedronken en ziet er gedehydreerd uit. Water drinken wil hij ook niet en met gebarentaal krijg ik hem toch zo ver dat ik een infuus ter rehydratie in zijn arm kan inbrengen. Hij wordt echter steeds beweeglijker en begint te roepen en slaande bewegingen te maken. Ik weet hem nog een keer gerust te stellen, en tegelijkertijd haloperidol en een benzodiazepine intraveneus toe te dienen.

Een halve minuut later slaapt hij. Uit het niets komen zijn vader en de bushdokter, die het hele proces hebben gezien, vanuit een hoek. De medicijnman zwaait wat boven de patiënt, grijpt iets uit de lucht en loopt naar de wc. Mij wordt uitgelegd dat een boze geest nu door de plee wordt gespoeld. Ik ben benieuwd.

Na een uurtje (normaal gesproken slaap je met de gebruikte cocktail wel een uur of drie) zit hij weer rechtop in bed, maar ik denk dat de medicijnman per ongeluk de verkeerde geest heeft weggegooid, want er is niet veel veranderd. Gelukkig is hij nog groggy genoeg om hem naar de afdeling Psychiatrie te kunnen vervoeren.

Cultuurverschillen of niet, de behandeling van acute psychiatrische ziektebeelden kent weinig verschillen.

Gerben Keijzers, arts in opleiding tot emergency phycisian in Australië