ACM gaat scherper letten op fusies ziekenhuizen

Uit onderzoek naar de effecten van ziekenhuisfusies op prijs en volume lijken prijzen relatief gezien te stijgen. Reden voor de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om de aandacht voor concurrentierisico’s van ziekenhuisfusies te verscherpen.

De ACM publiceert vandaag de uitkomsten van haar onderzoek naar de effecten van ziekenhuisfusies op prijs en volume van de behandelingen. De belangrijkste conclusie is dat de prijs van fusieziekenhuizen relatief stijgt ten opzichte van de prijs van niet-gefuseerde ziekenhuizen. In een enkel geval loopt dit effect op tot meer dan 20 procent. De volumeontwikkelingen als gevolg van de fusies zijn minder eenduidig. De effecten lopen uiteen van een volumedaling van zo’n 12 procent tot een volumestijging van meer dan 25 procent – en dat patroon is vergelijkbaar met die van niet-gefuseerde ziekenhuizen.

Eerder heeft de ACM onderzoek laten doen naar de kwaliteitseffecten van ziekenhuisfusies. De conclusie daarvan was dat de kwaliteit van de zorg niet aantoonbaar verbetert na een fusie. Behalve de resultaten van de onderzoeken naar de prijs-, volume- en kwaliteitseffecten van ziekenhuisfusies geven ook toegenomen ervaringen en risico’s die andere betrokkenen zien aanleiding voor deze verscherpte aandacht.

Aanleiding voor het onderzoek was volgens de ACM ‘kritische geluiden vanuit het veld’. Het maatschappelijk draagvlak voor fuserende en steeds groter wordende ziekenhuizen lijkt af te nemen. De afgelopen tien jaar heeft de ACM één ziekenhuisfusie verboden, is één fusie onder voorwaarden toegestaan en hebben drie fusieziekenhuizen een vrijwillig prijsplafond toegezegd. De overige fusies zijn zonder voorwaarden goedgekeurd.

Als ziekenhuizen willen samengaan, moeten zij hiervoor goedkeuring aanvragen bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa); deze kijkt zuiver procedureel. Daarnaast is toestemming nodig van de ACM, die de fusie toetst aan de Mededingingswet: wat zijn de gevolgen van de fusie voor de concurrentie?

Maatschappelijke opvattingen zoals aandacht voor de menselijke maat of bestuurbaarheid hebben hierin geen plek. Als maatschappij en politiek bij de beoordeling van ziekenhuisfusies ook dit soort publieke belangen willen laten meewegen, dan ziet de ACM mogelijkheden om deze een plaats te geven in de zorgspecifieke fusietoets.

Verscherpte aandacht voor concurrentierisico’s van ziekenhuisfusies betekent dat de ACM mogelijk vaker mededingingsproblemen constateert. Ook geven zorgverzekeraars aan vaker inkoopproblemen te ervaren als gevolg van fusies. Hierdoor zal de ACM mogelijk eerder ziekenhuisfusies verbieden. In zo’n situatie blijft er voor partijen wel ruimte om dde geschetste (kwaliteits)voordelen van de fusie aan te tonen, maar de lat hiervoor ligt hoog.