Laatste nieuws
arts & patiënt

Aanpassingen in huisartsenconsult renderen

Kwaliteit en werkplezier van huisartsen nemen toe door meer tijd voor de patiënt

1 reactie
Getty Images
Getty Images

Een pilot waarbij de huisarts meer tijd per patiënt reserveert in combinatie met slimmer organiseren en effectief overleggen, verhoogde de werktevredenheid van huisartsen en verminderde het aantal verwijzingen naar de tweede lijn drastisch.

Huisartsen krijgen het steeds drukker. Hoe kunnen ze in die context toch de kwaliteit van hun werk en hun werkplezier op peil houden? Die vraag was het uitgangspunt van het project Meer Tijd Voor De Patiënt (MTVDP).1 Dat project vloeide voort uit het hoofdlijnen­akkoord en een van de deelnemers was de Huisartsen Coöperatie Deventer en Omstreken (HCDO).

In het hoofdlijnenakkoord staat dat huisartsen voldoende tijd moeten hebben om hun poortwachtersrol te kunnen vervullen. In de praktijk vertaalt men dit ook wel als het voorkomen van onnodige verwijzingen.

Met 42 praktijken en bijna 130 duizend patiënten is HCDO de grootste deelnemer aan het project waaraan in totaal 118 huisartspraktijken, verdeeld over zeven regio’s deelnemen.

Eerder onderzoek had al uitgewezen dat het aantal verwijzingen afneemt als er meer tijd per patiënt wordt uitgetrokken.2 Bij deze onderzoeken ging het echter steeds om één enkele huisartsenpraktijk en werden gegevens niet vergeleken met een controlegroep, of was on­­­duidelijk hoeveel praktijken zijn onderzocht.3

Huisartsen halen meer energie uit hun werk en voelen zich meer gewaardeerd

Eigen speerpunten

Op 1 juli 2019 zijn 22 praktijken gestart met Meer Tijd Voor De Patiënt. Ze ontvangen een vergoeding om voor één dag per week per normpraktijk een extra waarnemer in te zetten.

Praktijken die meededen maakten een projectplan, passend bij hun eigen wensen en behoeftes. Elke praktijk koos z’n eigen speerpunten; er was dus geen opgelegde werkwijze. Alle praktijken kozen voor een langere consulttijd in combinatie met een andere manier van gespreksvoering (oplossingsgericht werken). Oplossingsgericht werken is een aanvulling op het medisch model. Hierbij kijkt de huisarts met de patiënt vooruit en vraagt wat hij wil bereiken. Daardoor komt de patiënt in beweging en pakt zelf de regie.

Andere speerpunten die praktijken kozen:

  • de samenwerking met het sociale domein verbeteren zodat psychosociale problemen niet onnodig worden gemedicaliseerd. In de praktijk betekent dit dat de huisarts bij alle psychosociale problemen, wijkoverstijgend, één contactpersoon heeft naar wie hij kan verwijzen.
  • per praktijk alle verwijzingen met elkaar bespreken:
    • door laagdrempelig overleg tussen collega’s voorafgaand aan een verwijzing om zo een eventuele onnodige verwijzing te voorkomen;
    • ofwel wekelijks of tweewekelijks alle verwijzingen met elkaar door te spreken om zo achteraf te leren.
  • het toepassen van Lean-werken. Daarbij wordt van alle processen in een praktijk bekeken hoe ze efficiënter zijn in te richten, zodat er uiteindelijk meer patiëntgeboden tijd overblijft.4

Werktevredenheid

Om te beoordelen wat het effect is van Meer Tijd Voor De Patiënt op de werktevredenheid, hebben we twee keer een vragenlijst voorgelegd aan alle medewerkers van de deelnemende praktijken. De eerste keer was vóór aanvang in juli 2019 en de tweede na een jaar in juni 2020. Figuur 1 toont de resultaten van de huisartsen.

1. Oordeel van huisartsen over de werktevredenheid voor en na het project
1. Oordeel van huisartsen over de werktevredenheid voor en na het project

De huisartsen scoren op negen van de elf vragen hoger dan vóór het project. Ook dokterassistentes scoren fors hoger. Zij halen meer energie uit hun werk, voelen zich meer gewaardeerd en ervaren voldoende tijd voor de patiënt. Op de open vraag ‘Wat zou jouw werkplezier kunnen verhogen?’ antwoordden twee huisartsen:

‘Ik ervaar meer rust sinds de start van het project. Dit vertaalt zich in een uitgeruste dokter die zijn werk met plezier en kwaliteit kan doen. Indien dit project wordt doorgezet, zal dit zo blijven en is er ook steeds tijd om te anticiperen op bepaalde ontwikkelingen, zoals de verwachte toenemende vraag door ouderenzorg.’

‘Mijn werkplezier is verbeterd sinds we in de praktijk op vaste momenten de lastige casussen met elkaar (huisartsen) kunnen bespreken, eventueel verwijzingen op voorhand doornemen. Minder noodzaak om werkzaamheden buiten reguliere werktijd en op vrije dagen te verrichten.’

Meer rust

Na een jaar zijn de 22 praktijken die als eerste zijn gestart, ook nog telefonisch geïnterviewd. Nagenoeg alle huisartsen gaven aan dat ze veel meer rust ervaren. Het project zorgt letterlijk voor meer tijd voor de patiënt. Andere resultaten waren:

• andere gespreksvoering met de patiënt (oplossingsgericht werken);

• meer efficiëntie in de praktijk door Lean-werken;

• betere verbinding met het sociale domein;

• meer overlegtijd binnen de praktijk en met nulde en tweede lijn;

• verwijzingen worden kritisch besproken met collega’s.

De huisartsen gaven aan dat de positieve effecten ook van invloed zijn op de patiënten (meer tijd, minder uitloop en meer rust). Daarnaast is er een positieve invloed op de kwaliteit van zorg.

De deelnemende praktijken hebben na het project gemiddeld 9,1 procent minder verwijzingen

Minder verwijzingen

Om te beoordelen of het project tot minder verwijzingen leidt, hebben we van negen deel­nemende praktijken de verwijzingen vergeleken met de verwijzingen van negen niet-deelnemende praktijken (de controlegroep).

Als nulmeting is de periode juli 2018 - februari 2019 genomen. Deze is vergeleken met juli 2019 - februari 2020. De vergaarde data zijn geëxtrapoleerd naar twaalf maanden, omdat vanwege covid de onderzoeksperiode beperkt is gebleven.

Bij aanvang verwezen de deelnemende praktijken 284 patiënten per 1000 patiënten naar het ziekenhuis; de niet-deelnemende praktijken zaten op 271 verwijzingen per 1000 patiënten. Omdat al deze praktijken in dezelfde regio zijn gehuisvest veronderstellen we dat ze allemaal met dezelfde beïnvloedende externe factoren te maken hadden.

Bij alle negen deelnemende praktijken daalt het aantal verwijzingen, terwijl we bij acht van de negen praktijken in de controlegroep juist een stijging zien (zie figuur 2). Anders gezegd: de deelnemende praktijken hebben na het project gemiddeld 9,1 procent minder verwijzingen (dat zijn 26 verwijzingen minder per 1000 patiënten) dan ervoor. Bij de controlegroep zien we een stijging van 6,3 procent (of 17 verwijzingen meer per 1000 patiënten).

Het zou interessant zijn om later nog eens te onderzoeken wat het effect van Meer Tijd
Voor De Patiënt is op het voorschrijfgedrag, het aanvraaggedrag en het aantal herhaalde bezoeken van patiënten. Deze variabelen zijn, voor zover bij ons bekend, ook in andere regio’s nog niet onderzocht.

2. Verandering van het aantal verwijzingen voor en na het project in procenten
2. Verandering van het aantal verwijzingen voor en na het project in procenten

Enthousiasme

De resultaten onderschrijven het enthousiasme en de energie die Meer Tijd Voor De Patiënt in onze regio teweeg heeft gebracht. Het project heeft ontegenzeggelijk een positieve invloed gehad op de werktevredenheid en de ervaren werkdruk. Daarnaast is in ieder geval één van de harde criteria, te weten het aantal verwijzingen naar de tweede lijn, duidelijk afgenomen. Onduidelijk is of dit nieuwe verwijsgedrag beklijft en in hoeverre het verschil wordt bepaald door het verschil in uitgangssituatie: deelnemende praktijken hadden bij aanvang gemiddeld dertien verwijzingen meer per duizend patiënten.

Of het project kosteneffectief is, kunnen we niet zeggen want de positieve effecten op werktevredenheid en werkdruk zijn moeilijk te kwantificeren. Hoeveel productiever is een huisarts die met meer plezier zijn werk doet? En hoeveel langer blijft een oudere huisarts werken? En van de effecten die wél te kwantificeren zijn, is er slechts één gemeten. We pleiten er dan ook nadrukkelijk voor om Meer Tijd Voor De Patiënt niet alleen succesvol te verklaren als het aantal verwijzingen zodanig daalt dat het de kosten van het project evenaart. Dat zou een te smalle definitie van succes zijn. Nog los van het feit dat het discutabel is of een daling in het aantal verwijzingen een-op-een in de tweede lijn is te vertalen in een daling van de variabele ziekenhuiskosten.

De grote kracht van ons project is het vertrouwen dat de professional heeft gekregen van de zorgverzekeraar dat de extra tijd nuttig besteed zou worden. Dit zien wij als dé manier om de kwaliteit van zorg een nieuwe impuls te geven. 

auteurs

Ine van Son, directeur Huisartsen Coöperatie Deventer en Omstreken (HCDO)

Quinten van Haren, directiesecretaris HCDO

Sophie ten Hove, beleidsadviseur HCDO

contact

info@hcdo.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Voetnoten

1. Website Meer Tijd Voor De Patiënt.

2. Jung HP, Jung T, Liebrand S, Huber M, Stupar-Rutenfrans S, Wensing M. Meer tijd voor patiënten, minder verwijzingen. Huisarts& wetenschap 2018; 61(3):39-41

3. LHV. Meer tijd voor de patiënt: drie huisartsen over hun oplossing. De Dokter 4/2021.

4. Voor een verdere toelichting op deze deelprojecten zie de filmpjes op hechtehuisartsenzorg.nl – Regio Deventer Salland – MTVDP – Voorbeelden van projecten.

Lees ook

kwaliteit huisartsgeneeskunde werkdruk arts & patiënt tijdsdruk
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Huisarts, Nieuw Zeeland

    Dit is nou eens een artikel om in het engels te publiceren (en beroemd mee te worden ;) )
    Nederland is een van de kooploper landen die hier mee bezig is. Maar iedere huisarts in de wereld heeft dit probleem.
    De NHS loopt er totaal vast op.
    Canada ...en Zweden hadden voorheen als 30 minuten per patient - hoewel volgens mij grote delen van Canada niet meer.
    Maar bijvoorbeeld hier in Nieuw Zeeland lopen we er op achter - omdat de mondigheid hier achterloopt. Overigens gaat Nieuw Zeeland hier nog veel grotere problemen in zien door tekort in artsen. Zeer grote tekorten in specialisten - waarmee nog meer werk voor de huisarts. Daarnaast ook grote tekorten in huisartsen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.