Zweden zet deuren wijder open

werk & inkomen

Nederlandse huisartsen meer dan welkom

Het vergrijzende Zweden is op zoek naar huisartsen. Een extra opleiding is niet meer nodig en huisartsen kunnen zo aan de slag. Het vak is er echter minder ver ontwikkeld dan in Nederland, zegt Heiko Botman, die met vrouw en kinderen naar Örebro emigreerde.

Heleen Croonen | beeld: Corbis

Houten zitjes, vriendelijke standhouders en verantwoord speelgoed voor de kinderen; de Scandinavische sfeer zit er goed in, in Hal 3 van de emigratiebeurs in Houten. Een van de drie grote hallen is geheel gewijd aan de noordelijke landen, en Zweden voert de boventoon. Bijna elke Zweedse provincie heeft een stand, met posters van dramatische natuurfoto’s en rode houten huisjes. Rust en ruimte is het devies in Zweden, misschien wel te veel rust, want er zijn te weinig eerstelijnsdokters voor de negen miljoen Zweden. Er wordt gezocht naar basisartsen die hun opleiding in Zweden willen doen en naar huisartsen. Een van de oorzaken van het artsentekort is de vergrijzing, die in Zweden al veel verder is doorgezet dan in Nederland.

Tot voor kort was het Nederlandse huisartsen-diploma goed voor drie jaar Zweedse huisartsenopleiding, dus niet de volledige vijf jaar die nodig zijn om in het Zweedse specialistenregister te mogen staan. Deze huisartsen werden Europaläkare genoemd (Europese arts). Ze mochten wel werken, maar kregen minder betaald dan een geregistreerde arts die ‘allmänläkare’ of ‘distriktsläkare’ wordt genoemd, de algemene dokter. Dat merkte Heiko Botman ook. Hij werkt sinds november 2007 in de provincie Örebro in Zweden, gelegen ter hoogte van Stockholm. De eerste jaren volgde hij de opleiding voor Zweedse registratie en kreeg maandelijks zeker 1000 euro minder betaald dan hij als waarnemend huisarts in Nederland verdiende in het eerste jaar na zijn huisartsenopleiding. Het verschil in inkomen is rechtgetrokken sinds hij de extra opleiding van tweeënhalf jaar heeft doorlopen. ‘De opleiding was inhoudelijk gezien niet echt nodig’, vindt Botman. ‘De Nederlandse huisartsenopleiding geeft voldoende voorbereiding.’

Dat vond de Europese Commissie blijkbaar ook, die Zweden voor haar beleid om onderscheid te maken tussen de twee soorten huisartsen op de vingers tikte. De regels waren in strijd met het wederzijds erkennen van huisartsen-diploma’s.

Sinds 1 juli mag een Nederlandse huisarts direct aan de slag als ‘allmänläkare’.

Kalm aan
Botman wilde altijd al in het buitenland werken, en nadat hij in 2006 het verhaal van Jan Vingerhoets over zijn werk in Zweden had gelezen in Medisch Contact (39/2006: 1527), trok hij de stoute schoenen aan. Zijn vrouw vond als verpleegkundige ook snel werk in Zweden, en voor de kinderen was er voordeligere kinderopvang. Huizen zijn buiten de grote steden zeer betaalbaar, want ‘voor 150.000 euro heb je een prachtige villa met grond eromheen’, aldus de Nederlandse huisarts in Zweden.

Het unieke huisartsensysteem van Zweden heeft voor- en nadelen, ziet Botman. De Zweedse huisarts heeft taken die in Nederland heel ongebruikelijk zijn, dan wel bij wet verboden. Wat dat laatste betreft: het is in Zweden gewoon dat artsen het werk van de bedrijfsarts op zich nemen en iemand arbeidsongeschikt verklaren. Maar er is meer. Botman: ‘Ik begeleid zwangere vrouwen en ik heb een verpleeghuis onder mijn hoede. Daar wonen patiënten met dementie, maar ook mensen die revalideren.’

De Zweedse huisarts is dus niet alleen huisarts, maar ook bedrijfsarts, verloskundige, specialist ouderengeneeskunde en revalidatiearts. Wat is nu echt een goede reden om naar Zweden te emigreren? ‘Het leven is hier relaxter, de werkdruk is veel lager dan in Nederland. ’s Middags kan ik tijdens de lunch bijvoorbeeld een duik nemen in het nabijgelegen meer’, aldus Botman. ‘Maar dit kan ook een bron van ergernis zijn, want ook als er iets snel moet gebeuren, doet iedereen het kalm aan. Niet in acute situaties, ik denk daarbij meer aan de lange wachtlijsten voor specialistische zorg. ’

Is deze lage werkdruk ook de oorzaak dat Zweden zo naarstig op zoek is naar dokters? Misschien wel, de geëmigreerde huisarts wijst erop dat Zweden bij de landen hoort met de hoogste dokterdichtheid van Europa per duizend inwoners; toch zijn er grote artsentekorten. ‘Er is veel tijd voor de patiënt, ik spreek drie tot vier mensen per uur, soms duurt een consult wel een halfuur. Aan de andere kant gaat er ook veel tijd op aan administratie. De registratiedruk is hier hoger dan in Nederland’, aldus Botman. Niet voor niets, want kwaliteit staat hoog in het vaandel bij de Zweedse medici, met veel onderlinge toetsing en bijscholing.

Jaloers
Wat is de keerzijde van werken in Zweden? Het is geen walhalla voor mensen met een ondernemershart, of een eigenzinnige inslag, volgens Botman. Bijna alle artsen zijn in loondienst en vrijwel de hele zorg én de ziektekostenverzekering is in handen van de overheid. Per provincie kan er echter een andere wind waaien. In Stockholm en in de zuidelijkste provincies laat de overheid de teugels wat vieren en wordt voorzichtig wel eens een zelfstandige praktijk geopend, maar de eisen blijven enorm hoog. Botman: ‘De meeste Zweden vinden de zorg echt een overheidstaak, dat zit heel diep. Ze vrezen dat er in een marktomgeving te weinig aandacht is voor chronische ziekten.’

Alles bij elkaar opgeteld is het vak van de huisartsgeneeskunde in Nederland leuker, besluit Botman. In theorie is er in Zweden geen onderscheid met de medisch specialisten, ze staan in hetzelfde register als chirurgen en radiologen, maar in de praktijk is de kloof groter dan in Nederland. Botman: ‘De Nederlandse huisarts heeft met zijn NHG-standaarden echt een stevige positie in de zorg, met respect van collega’s uit het ziekenhuis. De Zweedse gezondheidszorg steunt van oudsher erg op specialistische zorg in het ziekenhuis. De Nederlandse huisarts heeft een sterk ontwikkeld besef van eigen identiteit, dat in Zweden nog in ontwikkeling is.’

Zweedse huisartsen zijn jaloers als ze horen hoe de Nederlandse huisarts werkt. ‘Ze zoeken uitdrukkelijk naar collega’s uit Nederland om zichzelf verder te verbeteren. Wat dat betreft zit ik hier prima op mijn plek.’

Meer info

• Voor alles over werken in het buitenland: medischcontactbanen.nl
• Recruitmentbureaus die werk bieden in Zweden:
  www.artsinZweden.nl
  www.swedutchmedicalrecruitment
• Via deze site kan informatie worden gevonden over toegang tot de Zweedse arbeidsmarkt als dokter: http://www.socialstyrelsen.se/applicationforswedishlicencetopractiseeea
• Grote databank met vacatures binnen de Europese Unie:
  http://ec.europa.eu/eures/home.jsp?lang=nl
• De aanpassing van de Zweedse wet, waardoor Nederlandse huisartsen ook mogen werken als allmänmedicin: http://www.regeringen.se/sb/d/15860/a/185512

Meer lezen

• Huisarts Jan Vingerhoets schreef in 2006 in MC over zijn ervaringen in Zweden:
  Kwaliteit in Zweden
• Verslag over een coschap in Örebro
• Staflid van de huisartsenopleiding Maastricht over een bezoek van Zweedse huisartsen aan Nederland: Knäckebröd aan de Maas; Opleiding tot specialist-huisarts in Zweden