Zorginfarct

Een structureel hoge werkdruk. Een torenhoog ziekteverzuim. Personeelstekorten die record na record breken. Patiënten die (steeds) lang(er) moeten wachten. Regels die vooral tijd kosten, zonder dat je de toegevoegde waarde ziet. En werkgevers die geen geld hebben om de arbeidsvoorwaarden te verbeteren.

Een collega somde het laatst achtereenvolgens op en vroeg me of ik zeker wist dat ik me herkiesbaar wilde stellen als voorzitter van de LAD. ‘Echt leuk is het allemaal niet, en de komende jaren wordt het er echt niet leuker op in de zorg.’

Ik moest even nadenken voordat ik antwoord gaf, maar van binnen werd meteen een soort vechtlust aangewakkerd. Ja, het is niet altijd leuk in de zorg. En nee, het zijn niet de meest makkelijke tijden voor een werknemersorganisatie. Maar voor m’n gevoel staan we op een soort kantelmoment en is dit wel hét moment om dingen te veranderen.

Toen ik in 2019 aantrad, had ik niet kunnen denken dat we zulke roerige jaren tegemoet zouden gaan. We kregen voor het eerst te maken met loondifferentiatie in de Cao Ziekenhuizen; andere cao’s volgden. Daarna kwam corona, dat gezond en veilig werken een andere dimensie gaf. De werkdruk nam verder toe, terwijl werkgevers steevast aangaven geen financiële middelen te hebben voor arbeidsvoorwaardelijke verbeteringen. In de afgelopen drie jaar was er vrijwel geen cao-­traject dat soepel verliep ...

Toch ontstonden er ook mooie dingen. Denk aan de saamhorigheid in covidtijd: samen werken aan hetzelfde doel. Of aan de enthousiaste jonge artsen van Zin in Zorg, die vol overtuiging zelf het verschil willen maken. En wat te denken van het LAD-project Gezond en veilig werken, waar artsen uit intussen 24 instellingen aan meedoen. Allemaal initiatieven die laten zien hoe betrokken artsen zijn bij hun werk en hoe graag ze hun mooie vak willen blijven uitoefenen. Maar dat kan niet voor iedere prijs. Juist in deze tijden, waarin de roep om goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden groot is terwijl het tegelijkertijd misschien wel lastiger dan ooit is om dat te realiseren, wil ik me er hard voor maken om al die betrokken artsen en andere zorgprofessionals voor het vak te behouden.

‘We kunnen niet langer alle zorg blijven leveren’

Het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden alleen is echter niet genoeg. We zullen ook een rigoureuze omwenteling moeten maken met ons zorgstelsel. Zeker als de vergrijzing de komende jaren verder toeneemt, kunnen we niet langer alle zorg blijven leveren: de rek is er simpelweg uit.

In een artikel in de NRC van 26 november werd het in mijn ogen treffend geformuleerd: ‘Het ‘zorginfarct’ waar al jaren voor wordt gewaarschuwd, dreigt niet – het is er al.’ NZa-voorzitter Marian Kaljouw gaf aan dat de zorg in haar ogen voor een omwenteling staat die groter is dan de afschaffing van de ziekenfondsen. ‘Het is een totale omslag in denken. We zullen tegen mensen moeten zeggen: wat je zelf kunt, zul je zelf moeten doen.’

Ik ben het roerend met haar eens. De politiek zal keuzes moeten maken. Hoe moeilijk en pijnlijk ook. Alleen dan houden we ons zorgstelsel betaalbaar en zo toegankelijk mogelijk. De LAD wil die discussie aanjagen en de noodzaak ervan voor het voetlicht brengen. Ik ga me daar de komende vier jaar keihard voor inzetten.