Zorg voor iedereen

Enkele maanden geleden werd ik opgebeld door een arts in opleiding. ‘Ik maak me heel veel zorgen om de diversiteit van jonge dokters’, zei hij. Hij bedoelde dat de groep van jonge artsen maar weinig verschillen vertoont, bijvoorbeeld op het gebied van culturele en ­sociaaleconomische achtergrond, levensbeschouwing, sekse, gender, seksuele voorkeur of andere kenmerken.

Wij, als (toekomstige) artsengroep, moeten aansluiten bij de diversiteit van onze patiënten. Recent onderzoek laat zien dat de geselecteerde geneeskundestudenten niet representatief zijn voor zowel de zich aanmeldende studenten als de samenleving; naast de decentrale selectie zijn er ook eerder ‘hordes’ (zoals van basisschool naar vwo) waardoor diversiteit verloren gaat.1 Afgelopen jaar is de discussie over loting als eerlijke toelatingsmethode tot de geneeskundestudie weer opgelaaid; het belang van kansengelijkheid en een diverse studentenpopulatie wordt breed onderschreven. Dit is dan ook hét moment om deze steun te vertalen naar actie om het leer- en werkklimaat binnen de gezondheidszorg echt inclusiever te maken.

Nog maar kort geleden was ik, samen met medestudenten, artsen en andere betrokkenen, zoals Medic en de expertgroep Diversiteit en Inclusiviteit van de KAMG, aanwezig bij een bijeenkomst op het ministerie van VWS om te praten over het onderwerp diversiteit.2 Ik realiseerde me dat ik door de bril van het bovenstaande naar dit onderwerp keek: vanuit percentages, hordes en carrièrekeuzes. Ik miste daardoor het grotere plaatje: door de abstracte getallen en metaforen was ik de mens uit het oog verloren. Ik heb die nacht slecht geslapen door de verhalen die ik hoorde, de discriminatie waar zowel coassistenten als arts-assistenten tijdens hun opleiding en werk mee te maken krijgen, de ongelijkheid in begeleiding en beoordeling. Jonge dokters vertelden over beledigende opmerkingen door patiënten en collega’s, de vooroordelen waarmee ze geconfronteerd werden en hoe dat hen aanzet om zich uit te spreken. Op het scherm toonden grafieken dat studenten met een niet-westerse migratieachtergrond veel lagere kansen hebben om tijdens een sollicitatiegesprek aangenomen te worden voor een medische vervolgopleiding.3 En dan werd in dat onderzoek nog niet eens gekeken naar kansen om überhaupt te worden uitgenodigd op gesprek…

Spreekt u anderen aan op kwetsende uitlatingen of ­vooroordelen?

Ik had me niet eerder gerealiseerd wat de ‘percentages’ en ‘hordes’ voor mijn medestudenten betekenen. Hun verhalen raakten me, maar het meest nog werd ik getroffen door de uitwerking van deze onrechtvaardigheden op de aanwezigen: de eenzaamheid, het internaliseren, maar ook hun veerkracht. De afgelopen tijd is er veel aandacht geweest voor ongewenst gedrag op de leer- en werkvloer in het ziekenhuis. Meestal ligt de focus op seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik wil hier echter duidelijk zijn: ook discriminatie, in al haar vormen, bewust of onbewust, is pertinent ongewenst en staat goede opleiding, goed werken en daarmee goede patiëntenzorg in de weg. Het is onvoorstelbaar dat we niet op een gelijkwaardige manier met elkaar kunnen omgaan. Alle studenten, artsen, zorgprofessionals en patiënten verdienen respect, ongeacht culturele of sociaaleconomische achtergrond, sekse, gender, levensbeschouwing, geaardheid of anderszins.

Ik moedig u aan na te gaan hoe het op uw afdeling is gesteld. Spreekt u uw collega’s, studenten of patiënten aan op kwetsende uitlatingen of vooroordelen? Hoe transparant en eerlijk zijn bij u de sollicitatieprocedures? Voelen studenten en collega’s die niet zijn zoals u zich welkom? Hoor hun verhalen. Het is hoog tijd dat we in actie komen. Onze zorg is voor iedereen.

voetnoten

1. Mulder L, Wouters A, Twisk JWR, Koster AS, Akwiwu EU, Ravesloot JH, Croiset G, Kusurkar RA. Selection for health professions education leads to increased inequality of opportunity and decreased student diversity in The Netherlands, but lottery is no solution: A retrospective multi-cohort study. Med Teach. 2022; 44(7): 790-9. doi: 10.1080/0142159X.2022.2041189.

2. Medic is een vrijwilligersorganisatie die medische hulpgoederen en diensten helpt te verstrekken aan behoeftigen in economisch achtergebleven gebieden ongeacht ras, geloof of ideologie.

3. Salih M, Stegers-Jagers K, Zandbergen A. Culturele diversiteit in de medische opleiding. Interne Geneeskunde. 2021; 12(1):14-6.