Wim van der Meeren: ‘Handel praktisch en wees meester van de bureaucratie’

Wim van der Meeren, ooit opgeleid als politicoloog en bestuurskundige, was jarenlang voor­zitter van zorgverzekeraar CZ. Inmiddels is hij voorzitter van de raad van toezicht van het ­Radboudumc en weet hij precies waar er in Nederland een verbeterslag valt te maken op het gebied van gezondheid. De zorg zelf? Nee, die is dik in orde, zeker als je het vergelijkt met de zorg in het buitenland. Maar wat hier niet in orde is, is de gezondheid van de Nederlandse bevolking. Er is een enorm verschil in gezondheid tussen hoogopgeleide en laagopgeleide mensen, zowel in levensjaren als in gezonde levens­jaren.

Volgens van der Meeren los je deze verschillen niet op met meer zorg voor de laagopgeleiden. Hij is ervan overtuigd dat het verbeteren van de gezondheid van mensen veel beter gaat door het ­bieden van bestaanszekerheid, o.a. via het sociaal domein.

Van der Meeren: ‘De preventienota staat vol zinnige dingen, natuurlijk. Maar als je iemand die tot over z’n oren in de shit zit, zegt dat hij moet stoppen met roken en meer moet bewegen, leidt dat tot niets. Zet in plaats daarvan bijvoorbeeld in op schuldhulpverlening.’

Hij heeft in zijn tijd als voorzitter van CZ een klein project gedaan met ­Instituut voor Publieke Waarden (IPW) met als doel: 250 gezinnen uit de ­problemen halen. Er werd 1 miljoen euro vanuit CZ beschikbaar gesteld en er werd een deal gesloten met de gemeente: als blijkt dat het project leidt tot een bezuiniging op WMO-
kosten, betaalt de gemeente het terug (WMO: Wet Maatschappe­lijke Ondersteuning). Uiteindelijk is het geld bijna allemaal terug­gekomen.

‘Een klein foutje kan leiden tot een enorme schuld’

Secundaire preventie

Toch is het lastig voor een zorg­verzekeraar om zoiets op te zetten. Voor secundaire preventie is wel geld, maar voor primaire preventie zijn er minder financiële mogelijkheden. Bij wie ligt de verantwoordelijkheid dan?

Van der Meeren: ‘Dit is niet zo strak neer te leggen bij iemand. Het kan pas een succes worden als je je ook verantwoordelijk voelt voor datgene dat net buiten je gebied ligt. Maatwerk is nodig, evenals mensen die ­verantwoordelijkheid willen nemen voor een casus en daarin ook anderen willen meenemen. De huidige wet- en regelgeving biedt heel veel ruimte om mensen te helpen, maar je moet het wel durven. Ambtenaren handelen vaak zo defensief, ze zeggen dat ze hier zitten om de regeling uit te ­voeren. Dan denk ik: ‘Nee, je zit daar om mensen te helpen!’

Ingewikkelde regelingen

Hij ziet met lede ogen aan hoe er nu vaak geld verspild lijkt te worden. ‘Er bestaan legio regelingen voor mensen met de laagste inkomens, maar deze regelingen zijn vaak nodeloos ingewikkeld en een klein foutje kan leiden tot een enorme schuld.’ Zijn boodschap aan ons als toekomstig arts M+G: ‘Handel praktisch, wees meester van de bureaucratie, zoek de ruimte die er allang is. Heb lef, we kunnen veel, maar we moeten het ook doen. Het komt aan op leiderschap.’

Hij komt deze visie uitgebreid delen op het KAMG-congres, rijkelijk ­geïllustreerd met praktijkvoorbeelden uit zijn lange loopbaan. 

Annemarie Bolt en Ireen Feenstra van LOSGIO