Federatienieuws
4 minuten leestijd
Federatienieuws

‘We zijn te veel bezig met het behandelen van ziektes die zijn te voorkomen’

1 reactie
Media TV/ANP
Media TV/ANP

‘Wat voor werk doet u? En met wat voor soort stoffen werkt u daar?’ Dat zou elke arts moeten vragen bij aandoeningen die hun herkomst kunnen vinden op de werkplek, vindt Frederieke Schaafsma, bijzonder hoogleraar arbeids- en bedrijfsgeneeskunde aan het Amsterdam UMC en medeoprichter van het Landelijk Expertise Centrum Stoffengerelateerde beroepsziekten (LEXCES).

Longaandoeningen, huidreacties, neuro­logische ziektes en verschillende soorten kanker. Het werken met gevaarlijke stoffen leidt in Nederland elke dag tot acht dodelijke slachtoffers en meer dan honderd­­duizend verloren gezonde levensjaren. Het gaat daarbij niet alleen om giftige lasdampen of asbest, maar ook om ogenschijnlijk onschuldige stoffen zoals schoonmaakmiddelen, houtstof, kleurstoffen en graanstof.

Bang voor gevolgen

Frederieke Schaafsma
Frederieke Schaafsma

Schaafsma ziet op de polikliniek Mens en Arbeid van het Amsterdam UMC patiënten die op hun werk zijn bloot­gesteld aan gevaarlijke stoffen. ‘Mannen van in de zestig die huilend bij je zitten omdat ze diverse gezondheidsklachten hebben en bang zijn dat dit de gevolgen zijn van jarenlang werken met stoffen waarvan zij nu pas weten hoe schadelijk die kunnen zijn’. Niemand had deze werk­nemers verteld dat ze zich beter hadden moeten beschermen. Meestal omdat het onbekend was bij de werk­gever of zelfs bij de betrokken arbo­professionals. Dit soort situaties is te voorkomen met meer kennis over gevaarlijke stoffen en gerelateerde ziekten, en een veel beter preventie­beleid op de werkplek zelf. Die kennis gaan we samen ontwikkelen en dat is één van de belangrijkste speerpunten van het LEXCES.’

Deskundigenpanel

LEXCES is een samenwerkingsverband van het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht, het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoening (NKAL), de Polikliniek Mens en Arbeid (PMA) en het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) van Amsterdam UMC en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het ministerie van Sociale Zaken en Werk­gelegenheid financiert het expertise­centrum. Naast kennisontwikkeling en praktijkgerichte kennisdeling is de beoordeling van claims in het kader van de Regeling Tegemoetkoming stoffen­gerelateerde beroepsziekten (TSB) een belangrijke taak van het LEXCES. Een deskundigenpanel van medisch specialisten, bedrijfsartsen en arbeidshygiënisten gaat zich gezamenlijk buigen over dossiers van mensen die aanspraak maken op een financiële compensatie. Het expertisecentrum start op 1 juli 2022.

Wakker geschud

De aandacht voor blootstelling aan gevaarlijke stoffen op de werkplek heeft lange tijd te weinig aandacht gehad, vindt Schaafsma. De chroom 6-affaires hebben politiek en overheid wakker geschud. Het speelde niet alleen bij Defensie, maar bijvoorbeeld ook bij de gemeente Tilburg. Daar moesten honderden bijstandsgerechtigden op straffe van verlies van hun uitkering oude treinen ontdoen van verf. Later bleek deze verf het kankerverwekkende chroom-6 te bevatten. Onder meer deze affaire was aanleiding voor het rapport ‘Stof tot nadenken’ van de commissie Heerts, die adviseert om een flinke inhaalslag te maken op het gebied van preventie en compensatie van slachtoffers. Schaafsma: ‘Het is voor het eerst in Nederland dat slachtoffers met diverse ernstige stoffengerelateerde beroepsziekten op brede schaal aanspraak kunnen gaan maken op een financiële tegemoetkoming. Die erkenning van gezondheidsschade door werk is voor slachtoffers belangrijk. Maar voorkomen is natuurlijk altijd beter dan vergoeden’, zegt Schaafsma.

‘Voorkomen is natuurlijk altijd beter dan vergoeden’

Alert zijn

‘We zijn als bedrijfsartsen de afgelopen jaren voornamelijk bezig geweest met verzuimbegeleiding. Het is van belang om, meer dan nu al gebeurt, in te steken op preventie van werk­gerelateerde aandoeningen. Dat wil zeggen: samen met de arbeidshygiënist goede risico-­inventarisaties maken en werkgevers ertoe brengen om mensen niet bloot te stellen aan gevaarlijke stoffen of zo nodig uit te rusten met persoonlijke beschermingsmiddelen. Verder is het cruciaal om als bedrijfsarts alert te zijn op eerste signalen van mogelijke gezondheidsschade door werk, zodat de werkgever direct maat­regelen kan nemen om verdere schade te beperken.’

Signaalfunctie

Ook medisch specialisten en huisartsen hebben een signaalfunctie, stelt Schaafsma. ‘Het is belangrijk dat bijvoorbeeld een uroloog bij blaaskanker of een kno-arts bij een neusbijholtetumor vraagt wat voor werk de patiënt doet of deed. En bij het vermoeden van blootstelling aan schadelijke stoffen contact op te nemen met de bedrijfsarts, zodat de situatie op de werkplek onderzocht kan worden.’ Een aantal medische beroepsgroepen is al meer alert op werkgerelateerde aandoeningen. Longartsen bijvoorbeeld die te maken krijgen met patiënten met stof­longen of verergerde astma door blootstelling aan stoffen op het werk. Dankzij inspanningen van de Longalliantie Nederland (LAN) ontstaan op steeds meer plekken samenwerkingsverbanden tussen longartsen, bedrijfsartsen en arbeidshygiënisten.

Samenwerken aan preventie

‘Dit soort samenwerkingsverbanden kan uiteraard nog uitgebreid worden. Maar dan moet die kennis over beroepsziekten en hoe je deze tijdig kunt herkennen er wel zijn bij alle betrokkenen’, zegt Schaafsma. ‘Daar gaan we ons de komende jaren op richten. Binnen LEXCES werken verschillende disciplines – waaronder medisch specialisten, arbeidshygiënisten, bedrijfsartsen en diverse onderzoekers – samen aan preventie. Dat doen we onder meer door kennis te ontwikkelen met epidemiologische studies over de duur en mate van blootstelling aan stoffen en het aantal nieuwe ziektegevallen. En door nieuwe methoden en instrumenten te ontwikkelen om eerder te signaleren dat werkenden worden blootgesteld aan stoffen. Een voorbeeld daarvan is biologische monitoring, waarbij de opname van een chemische stof wordt bepaald in urine, bloed, ademhalingslucht of zweet. Ziek worden door werk kunnen we in Nederland veel beter voorkomen. Daar gaan we met z’n allen keihard aan werken.’ 

Werken met gevaarlijke stoffen: drie vragen aan uw patiënt

  1. Wat voor werk doet u?
  2. Met wat voor stoffen werkt u?
  3. Onder welke omstandigheden werkt u?

Vermoedt u dat het gaat om gezondheidsklachten die veroorzaakt kunnen zijn door het werken met gevaarlijke stoffen? Neem dan contact op met de bedrijfsarts of met het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.

Dit artikel is een initiatief van de NVAB.

Federatienieuws bedrijfsgeneeskunde beroepsziekten preventie
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • A.F. Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Ziek door het werk is de blinde vlek in de zorg. Goed artikel. Als elke dokter bij de intake even deze drie vragen zou stellen: Wat voor werk doet u? Met wat voor stoffen werkt u? en onder welke omstandigheden werkt u? Dan weten we meteen zoveel me...er. Niet te ingewikkeld toch allemaal. Gewoon even doorvragen.

    Helpt het ? Ja zeker ! Lees bijvoorbeeld deze blog over 45 jarige brandweer man met blaaskanker.

    Andere brandweerman legt het probleem kraakhelder uit:
    'Kijk: we doen ons werk, dan worden we vies. We gaan douchen en dan zijn we weer schoon. Maar we blijken toch niet schoon. Je gaat je dan toch afvragen waarom je daar zelf niet eerder over hebt nagedacht.’ ‘En dan kom je erachter dat het gewoon niet in ons systeem zit’.

    Doorvragen op ziek door het werk zit ook niet in het systeem van menig dokter. Maar het is wel noodzakelijk ! Want mogelijk zit morgenvroeg een van de 5081 beroeps- of van de 19.676 vrijwillige brandweerlieden bij u op het spreekuur ! Een oplettende dokter telt voor twee.

    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/ziek-door-het-werk-wie-staat-daar-nou-bij-stil-dolf-algra.htm

    O ja. alvast bedankt - namens al die patiënten, die er anders ongezien zomaar tussen doorglippen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.