Wat kan ik doen als een patiëntvertegenwoordiger goede hulpverlening doorkruist?

Casus

‘Mijn ernstig zieke patiënt met een hoofdhalstumor wordt verzorgd door zijn zoon. Vader gaat cognitief steeds verder achteruit en is niet meer wilsbekwaam. Vanwege slikproblemen en te weinig vochtinname heeft hij een PEG-sonde gekregen. Hij is nu met een pneumonie voor de zoveelste maal in het ziekenhuis opgenomen. Thuiszorg geeft aan de zorg voor deze patiënt niet meer aan te kunnen. Ook ik, als huisarts, kan geen adequate zorg meer bieden. Het ziekenhuis wil patiënt ontslaan. Omdat de zoon een verpleeghuisopname weigert, gaat vader de volgende dag weer naar huis. Volgens de zoon zou zijn vader nooit naar een verpleeghuis hebben gewild. Ben ik verplicht om de beslissing van de zoon te volgen en de verantwoordelijkheid voor alle zorg op me te nemen of kan ik toch een verpleeghuisopname regelen?’

ADVIES

De huisarts bevindt zich in een lastige positie. Als deze patiënt naar huis komt, kan de huisarts geen goede zorg leveren. Het is van belang dat de huisarts dat enerzijds duidelijk maakt aan de zoon, die kennelijk als vertegenwoordiger van vader optreedt. En anderzijds aan de behandelend arts in het ziekenhuis die de patiënt gaat ontslaan. Als de zoon tóch beslist dat zijn vader naar huis kan komen, creëert hij een situatie waarin zijn vader van goede zorg verstoken blijft. Daarmee handelt de zoon niet als ‘goed vertegenwoordiger’, zoals de wet dat voorschrijft.

Op basis van de eis van ‘goed hulpverlenerschap’, een wettelijke eis die voor hulpverleners geldt, heeft de huisarts dan de bevoegdheid om van het oordeel van de vertegenwoordiger af te wijken. In sommige gevallen is de huisarts zelfs verplícht om dat te doen, met het oog op zijn professionele verantwoordelijkheid.

De huisarts kan de behandelaar in het ziekenhuis vragen om de zoon ervan te overtuigen dat opname in een instelling noodzakelijk is. Als dat niet lukt, kan de huisarts (of de behandelaar in het ziekenhuis) in het uiterste geval besluiten om via de Officier van Justitie een onafhankelijke mentor aan te laten stellen. Die gaat dan, in plaats van de zoon, als wettelijk vertegenwoordiger oordelen over de medische beslissingen rondom de patiënt.

Afstemming met Veilig Thuis behoort ook tot de mogelijkheden. Een kwetsbare oudere dreigt aan verwaarlozing te worden blootgesteld. U kunt in het uiterste geval ook besluiten de behandelingsovereenkomst op te zeggen. Er komt een moment waarin in redelijkheid niet meer van u kan worden gevraagd de behandelingsovereenkomst voor te zetten. U moet dat goed motiveren en blijft verplicht om noodzakelijke hulp te bieden, totdat er een nieuwe behandelaar is.