Voorzitter KNMG: te veel doelmatigheidstafels is ondoelmatig

Het geld in de zorg is op. Lange tijd hamerde het ministerie van VWS – terecht – op dit onontkoombare feit. En met succes. Het maakte een ongekende creativiteit los bij VWS en in het zorgveld. Allerlei projecten en overlegtafels zijn in het leven geroepen om uit te zoeken of, en zo ja hoe, we dezelfde kwaliteit van zorg met minder geld kunnen bieden.

Inmiddels zijn er zoveel bloemen gaan bloeien dat je je afvraagt of ze niet op elkaar gaan parasiteren. Het polderen neemt, kortweg, ondoelmatige vormen aan.

Welke doelmatigheidsinitiatieven zijn de laatste jaren in gang gezet? Patiëntenfederatie NPCF kwam met meldacties om onzinzorg, dubbele verrichtingen, verspilling en ondermaatse zorgkwaliteit aan de kaak te stellen. Zorgkoepels startten een paar jaar geleden met het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) en andere toezichthouders de ‘Ronde tafel gepast gebruik’ om verrichtingen te identificeren die beter of goedkoper kunnen, en praktijkvariatie te verminderen. In de zomer van 2012 publiceerden twaalf zorgorganisaties de ‘Agenda voor de Zorg’, met aanbevelingen om met minder middelen goede kwaliteit van zorg te garanderen. Minister Schippers riep afgelopen voorjaar de zorg op om voorstellen te doen om op het basispakket verzekerde zorg te bezuinigen. Inmiddels heeft dat geleid tot een verzoek van het CVZ aan de veldpartijen om samen een voorstel te doen voor 300 miljoen besparingen. De Orde van Medisch Specialisten en ZonMw lanceerden de campagne ‘Verstandig kiezen’ om medisch specialisten te stimuleren verstandige (doelmatige) keuzen te maken voor diagnostiek en behandeling. En dan is er natuurlijk nog het VWS-project ‘Verspilling in de zorg’ waaraan veel veldpartijen medewerking verlenen, en het Kwaliteitsinstituut met de opdracht om in richtlijnen kwaliteit en doelmatigheid te koppelen. De zorgakkoorden die de minister met het zorgveld voor 2014 en 2015 overeenkwam, houden een (zeer) beperkte groei in, door doelmatiger werken, het voorkómen van verspilling in de zorg en het terugdringen van praktijkvariatie. Over de uitwerking van deze akkoorden onderhandelt VWS met de veldpartijen. Ja inderdaad, dezelfde veldpartijen die ook aan al die andere tafels zitten.

Is het doelmatig om zo ondoelmatig met ieders tijd om te gaan? Het kost zorgorganisaties en hun mensen buitengewoon veel energie om aan al die initiatieven deel te nemen. Overlap en (drie)dubbel werk ligt op de loer. De regie lijkt afwezig. Bij initiatieven waarbij VWS niet betrokken is, is onduidelijk wat VWS met de adviezen doet. Bovendien vinden al deze overleggen vaak plaats op macroniveau, terwijl de dagelijkse praktijk van de dokter zo zijn eigen dynamiek en dilemma’s kent.

Hoe moet het dan beter? Zouden we niet, ook met het oog op de gewenste ontschotting van de zorg, toe moeten naar het bij elkaar voegen van alle genoemde initiatieven in een denktank ‘doelmatigheid’, onder regie van de veldpartijen, met VWS als serieuze toehoorder, adviseur, ondersteuner en afnemer? Andere ideeën hoe het beter moet, graag primair te richten aan VWS, zijn trouwens ook zeer welkom.

Rutger Jan van der Gaag, voorzitter KNMG