Verplaats u eens in de dokter

Het houdt niet op: onthullingen over incidenten in ziekenhuizen, slecht functionerende dokters, ziekenhuizen die misstanden onder de pet houden, artsen die elkaar beschermen of de tent uitvechten, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) die niet optreedt. De media en de politici in de Tweede Kamer springen er gretig bovenop.  

Er worden steeds meer regels voorgesteld om te proberen de zaken in de hand te houden. Openbaarheid van tuchtmaatregelen, een meldplicht voor slecht functionerende artsen, een verklaring van goed gedrag voor artsen, het onmiddellijk openbaar maken van incidenten en fouten in ziekenhuizen, een veel strengere IGZ en onmiddellijk artsen uit hun beroep zetten als er ook maar iets misgaat. Het kan niet op! Artsen zitten in het verdomhoekje en kunnen weinig goeds meer doen. Maar gaan al die extra regels er echt voor zorgen dat het beter gaat? Wie houdt er toezicht op dat iedereen aan alle regels voldoet? En denkt er in al dit mediageweld eigenlijk nog iemand aan de inspiratie en motivatie van artsen? Want ze zijn toch in dat beroep gaan werken om goed te doen en mensen zo goed mogelijk te helpen?  

Mensen worden geen arts omdat ze daar rijk mee worden, regels kunnen ontlopen of ongelukken willen veroorzaken. Mensen worden geen arts zodat ze zaken onder de pet kunnen houden of er met de pet naar willen gooien. Geneeskunde is een mooi en moeilijk beroep. Mooi omdat je mensen kunt helpen of hun lijden kunt verzachten. Moeilijk omdat dat ook regelmatig niet lukt, er moeilijke besluiten moeten worden genomen, je als arts niet alles weet en niet alle oplossingen hebt.

Alles in de openbaarheid gooien
leidt tot defensief handelen

Het is heel makkelijk om artsen te bekritiseren als ze iets fout doen, maar veel moeilijker om te begrijpen hoe het is om als arts goed te functioneren. Een voorbeeld: er zijn nogal wat mensen die vinden dat artsen de plicht hebben om patiënten die om euthanasie verzoeken of daarvoor ooit een wilsverklaring hebben ingevuld, te helpen. Gewoon, altijd, zonder voorbehoud. Alsof het zo simpel is. Veel artsen voeren 1 à 2 keer per jaar euthanasie uit en kunnen meer niet aan. Het is een emotioneel zeer zware opgave. Realiseren de critici van die zogenaamde ’weigerartsen’ zich dat wel? Als je een dokter zo noemt heb je geen compassie. En heb je geen inzicht in hoe moeilijk het is om iemand te doden, terwijl je bent opgeleid om mensen te genezen en in leven te houden.

Artsen willen niet aan de schandpaal genageld worden als ze een fout maken, maar willen daar vooral van leren. Die schandpaal, dat gebeurt toch wel als de fouten onvergeeflijk zijn en/of tot schade bij de patiënt leiden. Alles in de openbaarheid gooien leidt tot defensief handelen. Dat is: anticiperen op mogelijke ontevredenheid bij de patiënt, anticiperen op mogelijke klachten en claims van de patiënt en proberen die te vermijden. Dat is: maximaal ingaan op de wensen van de patiënt en alle
mogelijke risico’s vermijden. Uit de VS weten we dat zulke geneeskunde de duurste ter
wereld wordt en bij lange na niet de beste.

Patiënten, vertrouw wat meer op uw dokter. Probeer u in hem of haar te verplaatsen, zoals de dokter dat ook bij u probeert. Echt, het helpt!  

Lode Wigersma, directeur beleid en advies KNMG