‘Veel SCEN-artsen voelen zich bevoorrecht om dit werk te mogen doen’

Wat doet de KNMG voor u? En wie doen dat? In deze rubriek vertellen experts van de KNMG over hun werk.

Een van de programma’s van de KNMG is SCEN: Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland. Raymond Sanders is districtscoördinator SCEN, de vijf vragen zijn deze maand voor Raymond.

1 Wat doet de SCEN-arts eigenlijk?

‘Een arts die overweegt om over te gaan tot euthanasie of hulp bij zelfdoding moet volgens de wet altijd om een onafhankelijk oordeel van een andere arts vragen. In de praktijk is dat bijna altijd een SCEN-arts. De SCEN-arts ondersteunt de behandelend arts met advies en consultatie. De tot SCEN-arts opgeleide huisartsen, medisch specialisten en specialisten ouderengeneeskunde doen dit werk vaak naast hun gewone praktijk. Zij werken in diensten en krijgen zo de vragen toebedeeld.’

2 Dat lijkt nogal een verantwoordelijkheid?

‘Je bespreekt als SCEN-arts de vraag met de behandelend arts en schrijft na een gesprek met de patiënt een consultatieverslag, waarin je aangeeft of naar jouw menig is voldaan aan alle zorgvuldigheidseisen om zo de collega te behoeden voor lacunes of vergissingen. Je geeft daarmee een advies, geen toestemming. Maar het is de uitvoerend arts die de euthanasie moet melden bij de onafhankelijke toetsingscommissie, die toetst of de uitvoerend arts heeft gehandeld in overeenstemming met de in de wet genoemde zorgvuldigheidseisen. Al met al heb je dus in je adviseursrol wel een collegiale verantwoordelijkheid, waaraan we in de tweedaagse opleiding tot SCEN-arts ook de nodige aandacht besteden.’

3 Het klinkt ook als bijzonder zinvol werk…

‘Levenseindevragen zijn bij uitstek de vragen naar de zin van het bestaan. Dokters die dit werk doen, zijn zonder uitzondering gedreven mensen die hun collega’s bij dergelijke, soms ingewikkelde, vraagstukken willen ondersteunen. Complexe kwesties maken het werk soms lastiger, maar tegelijkertijd belangrijk en interessant. Bijvoorbeeld de afweging in hoeverre een dementerende patiënt voldoende wilsbekwaam is om weloverwogen aan te geven dat het moment van euthanasie écht daar is. Wat lijden is, blijft ook heel moeilijk te vangen. Neem psychiatrisch lijden; je ziet niet aan de patiënt dat hij ziek is, maar er kan wel degelijk sprake zijn van een ondraaglijk bestaan, van uitzichtloos lijden. Als SCEN-arts heb je als toetsingskader wetgeving, jurisprudentie en de beroepsnormen.’

4 Hoe zit het met zingeving in jouw werk?

‘Ik ben van huis uit dierenarts en maakte vijftien jaar geleden een carrièreswitch naar de wereld van de humane geneeskunde. Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe het niet moet bij het levenseinde. Mede daarom ben ik persoonlijk gemotiveerd om dit werk te doen. De mogelijkheid om bij te dragen aan het functioneren en de verdere ontwikkeling van SCEN, maar ook mijn directe contacten met SCEN-artsen geven mij veel voldoening. Ik kom iedere dag vanuit Limburg naar Utrecht en stap fluitend op mijn fiets naar het station; dat heeft veel te maken met de zingeving die ik in mijn werk ervaar.’

5 Mogelijk melden veel artsen zich na dit interview aan. Zijn zij welkom?

‘Wij verwelkomen huisartsen, medisch specialisten of specialisten ouderengeneeskundige die vijf jaar praktiserend zijn. Zij volgen een intensieve opleiding van twee dagen en na een half jaar in het veld een terugkomdagdeel, waarin we onder andere casuïstiek bespreken. Als SCEN-arts ondersteun je je collega’s en daarmee draag je bij aan een zorgvuldige praktijk van euthanasie in Nederland. Ik hoor vaak van SCEN-artsen dat zij zich bevoorrecht voelen dat ze dit werk mogen doen.’