‘Van nadenken over opleiden gaat mijn hart sneller kloppen’

Ruim acht jaar was longarts Frank Smeenk lid van het College Geneeskundige Specialismen (CGS), waarvan de laatste twee jaar als vicevoorzitter. Hij gaat ‘zijn’ club missen. ‘Ik had nog graag meegedacht over het nieuwe specialismenlandschap.’

Van jonge collega’s opleiden en mee­denken over hoe je opleidt voor de toekomst gaat het hart van Frank Smeenk sneller kloppen. ‘Het is mijn passie om mensen uit te dagen hun talenten maximaal te benutten en hen te begeleiden naar de plek waar ze echt gelukkig zijn als dokter.’ Dat kan evolueren met de tijd: ‘Je blijft je ontwikkelen. Als ik nu nog zou functioneren als toen ik begon in 1989, zou ik allang disfunctioneren. Vanwege de toename van wetenschappelijke kennis en diagnostische en ­behandelmogelijkheden, maar ook door technologische ontwikkelingen. Zo heb ik mezelf rond 1998 snel aangeleerd, met het oog op de komst van het elektronisch patiëntendossier, om blind te typen.’

Oog op toekomst

Al sinds de start van zijn carrière speelt opleiden dan ook een belangrijke rol in het werk van Smeenk. ‘Ik ben lang opleider geweest en vanuit die rol ben ik ook secretaris en voor­zitter geweest in het Concilium van de long­geneeskunde. Daarna was ik op Europees niveau actief binnen de Europese longartsenvereniging ERS. Sinds 2013 ben ik bijzonder hoogleraar kwaliteitsbevordering medische vervolgopleidingen en er kwam toen net een plek vrij in het CGS. Dat lag in de lijn van mijn hoogleraarschap: nadenken over de eisen waar opleidingen en artsen aan moeten ­voldoen, nu en in de toekomst.’

Mijlpalen

Vervelen hoefde Smeenk zich niet, want de ­ontwikkelingen in het CGS volgden elkaar in rap tempo op. ‘Een belangrijke mijlpaal zijn de nieuwe herregistratie-eisen. Daarin is nu ook aandacht voor het individueel functioneren en een persoonlijk ontwikkelplan. De focus ligt daarbij niet op ‘afrekenen’, maar juist op blijvend ontwikkelen’, vertelt de longarts. ‘Zo bevordert het CGS dat iemand bekwaam blijft. Daarnaast zijn de drie kaderbesluiten* samengevoegd tot één overkoepelend besluit. En daarin is meteen de hele systematiek van het erkennen van opleidingsprofessionals en opleidingsorganisaties en het toezicht daarop gemoderniseerd. Het leek een onmogelijke opgave, maar we zijn er toch in geslaagd. De meerwaarde is dat alle geneeskundige ­vervolgopleidingen nu aan dezelfde basisset voorwaarden moeten voldoen.’

‘Doelmatigheid is nu in elk opleidingsplan verankerd’

Happy few

Ook is er aandacht gekomen voor generieke thema’s in de opleiding, zoals zorg voor kwetsbare ouderen, leiderschap, patiëntveiligheid en doelmatigheid van zorg. Bij dat laatste is Smeenk nauw betrokken geweest als plaatsvervangend projectdirecteur van het Bewustzijnsproject om aiossen doelmatig te leren ­werken. ‘De zorgkosten nemen alsmaar toe. Als dat zo doorgaat, is gezondheidszorg straks alleen nog toegankelijk voor de happy few. Dokters moeten zich ervan bewust zijn dat alleen al door overdiagnostiek en overbehandeling te voorkomen, miljoenen euro’s zijn te besparen. Daarom ben ik blij dat doelmatigheid nu in elk opleidingsplan verankerd is en de RGS er aandacht aan besteedt in de visitaties.’

Specialismen in de toekomst

Verder was Smeenk voorzitter van de commissie die moest adviseren over het erkennen van cosmetische geneeskunde als profiel. ‘Tot kortgeleden kon iedere basisarts zich cosmetisch arts noemen en cosmetische ingrepen uit­voeren zonder daarin opgeleid te zijn. Met de erkenning van de cosmetische geneeskunde als profiel, hebben we als CGS de kwaliteit van de ‘cosmetisch artsen KNMG’ verstevigd. Het CGS draagt ook bij aan betere gezondheidszorg door te kijken welke specialismen in de toekomst nodig zijn. Het CGS wil toewerken naar een samenhangend stelsel van specialismen, waar de maatschappij behoefte aan heeft. De maatschappij en de zorg veranderen. Door de inter- en intraprofessionele samenwerking vervagen grenzen tussen specialismen. Het zou een optie kunnen zijn om naar een stelsel te gaan met minder specialismen en meer uitstroomprofielen. Dat zou de arbeidsmarkt ook meer fluïde maken. Maar hoe het landschap van specialismen er precies uit moet zien, is een hele ingewikkelde vraag. Het CGS is nu gestart met het zoeken naar het antwoord op die vraag.’

Op de fiets

Het uitwerken van het specialismenlandschap moet Frank Smeenk na zijn termijn van acht jaar aan zijn opvolger overlaten. ‘Jammer, want het CGS is een leuke club waarin goed wordt samengewerkt. Maar het is belangrijk dat er weer ruimte komt voor frisse ideeën en nieuw elan.’ Over dat elan beschikt hij zelf nog voldoende. ‘Ik blijf volop actief. In bestuursfuncties, maar ook in mijn werk als longarts. Daarnaast werk ik nog als decaan in het Catharina Ziekenhuis en als bijzonder hoogleraar in Maastricht. En ik sport: zo zwem ik veel en ga ik graag op fietsvakantie. Dankzij corona heb ik gemerkt dat ook in eigen land nog veel te ontdekken is!’

* Het Kaderbesluit omvat overkoepelende regelgeving rond opleiden en (her)registreren per groep specialismen.