Preventief medisch onderzoek: wat moet je ermee?
Plaats een reactieSteeds vaker willen patiënten een ‘health check’ of vragen de dokter advies na een onduidelijke uitslag. Werkt u mee of gaat u in discussie omdat (vervolg)onderzoek duur en medisch zinloos is? Dit was de centrale vraag op een discussieavond van KNMG-district Twente op 18 september.
Aanbod en gebruik van veelal commercieel preventief medisch onderzoek (PMO) heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Vanwege ontoereikende wet- en regelgeving bracht de KNMG met diverse andere partijen in 2014 een richtlijn uit met kwaliteitseisen aan PMO. Kern van de richtlijn: het moet gaan om gerichte opsporing, bij een duidelijk omschreven doelgroep, de voordelen moeten groter zijn dan de nadelen én dit dient wetenschappelijk onderbouwd te zijn. Ger Uytdehaag, eigenaar van een preventiekliniek, vindt dat mensen met PMO meer de regie kunnen voeren over hun gezondheid. Bij afwijkingen verwijst hij door naar de huisarts. Maar wat is het nut van het aanbieden van een longfunctietest of PSA-test? Wat zinvol onderzoek is, kan volgens Uytdehaag voor een cliënt iets anders zijn dan voor een arts. Geruststelling is voor mensen ook een belangrijk motief. Maar ook bijvoorbeeld het feit dat cliënten ruim aandacht krijgen.
Huisarts en hoogleraar huisartsgeneeskunde Niek de Wit benadrukt dat PMO plaatsvindt bij gezonde mensen, die geen klachten hebben en ook geen risicofactoren. Dat is iets anders dan geïndiceerde preventie, zoals het preventieconsult cardiovasculair risico dat via de behandelend arts loopt. De cliënt betaalt het PMO zelf; de vervolgkosten bij doorverwijzing worden betaald uit de reguliere zorg. Dat PMO goed is voor de gezondheid is niet bewezen. Zorgverleners zouden volgens hem dan ook PMO moeten ontraden, maar wel normale medische zorg bij een positieve uitslag moeten bieden. Hoewel ook in de reguliere zorg onnodige verwijzingen van de huisarts naar de tweede lijn voorkomen, is het verschil dat daar veelal een goede medische evaluatie aan vooraf is gegaan. Maar als arts is het soms moeilijk nee zeggen. Dat je niet meegaat in het verzoek van een gezonde echtpaar dat elkaar als verjaardagscadeau een coloscopie geeft, is duidelijk. Maar wat doe je als huisarts met iemand zonder risicofactoren die per se een ecg wil? De meeste artsen geven aan dat zij dan uiteindelijk toch toegeven, om de relatie met de patiënt niet te verstoren. Het is dan ook de vraag of de voorwaarden uit de richtlijn PMO in de praktijk van alledag werkbaar zijn. René Sprangers, cardioloog bij preventiekliniek Prescan, vindt dat mensen vanuit het zelfbeschikkingsrecht zelf moeten bepalen of zij een onderzoek willen. Nederland is volgens hem ook het enige land waar dat niet mag. In andere landen gaat een cliënt rechtstreeks naar een specialist. Als een 28-jarige zonder risicofactoren een PMO wil en die persoon het zelf betaalt, kan niemand daar volgens Sprangers bezwaar tegen hebben. Het komt dan ook maar sporadisch voor dat Prescan iemand afraadt een onderzoek te laten doen. De afweging om een onderzoek niet te doen vanwege gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing over het nut van het onderzoek vindt Sprangers geen argument. Veel geneeskundige handelingen in de reguliere zorg zijn ook niet evidencebased.
De avond maakte duidelijk dat de discussie rond preventief medisch onderzoek complex is. Ook binnen de beroepsgroep blijken de meningen verdeeld: de ene arts legt meer de nadruk op het beschermen van de patiënt, de ander op diens zelfbeschikkingsrecht en eigen verantwoordelijkheid. De discussie wordt in andere districten voortgezet, dus houd de districtsagenda in de gaten! knmg.nl/districten.
Ellen Burgering, beleidsadviseur KNMG
- Er zijn nog geen reacties
