Opgedoekt wegens geldgebrek

De kabinetsplannen koersen aan op ongekende verschraling en banenverlies in de zorgsector. Vooral thuiswonende ouderen die zorg nodig hebben, worden daarvan de dupe. En natuurlijk de werkers die hun baan verliezen. Nog niet zo lang geleden rekende minister Schippers ons voor dat er gezien de groei van het aantal ouderen met complexe zorgbehoefte, over een jaar of vijftien honderdduizenden extra banen in de zorg nodig zijn. Tenminste, als we de zorg niet op een andere manier efficiënter maken. Het is zonneklaar dat zo’n hoog percentage van de beroepsbevolking niet in de zorg wil werken. En zeker niet in een sector (ouderenzorg) die niet populair is. Bovendien hebben we geen geld voor zoveel extra personeel.

Tot zover de analyse van enige tijd geleden, die niet tot scherpe inzichten leidde hoe het wel moet. Behalve dan dat er geroepen wordt dat e-health-toepassingen, meer mantelzorg en meer zelfmanagement wel tot een efficiënter inzet van (lees: besparing op) het arbeidspotentieel zullen leiden. Maar bewezen is dat niet. En inspanningen van regeringswege om de meerwaarde van deze zaken zichtbaar te maken en ze grootscheeps in te voeren, blijven jammerlijk achterwege. De overheid heeft daar namelijk ook geen geld voor. Regeren is vooruitzien. Maar dat adagium is blijkbaar niet meer van deze tijd. Opgedoekt wegens geldgebrek. Laat de markt het maar uitzoeken.

Natuurlijk is er een groot financieel probleem. Maar dat kan nooit rechtvaardigen om over de hele linie ingrepen te doen waarvan de gestapelde nadelen bij dezelfde grote, kwetsbare populatie terechtkomen. Een deel van de zorg overhevelen naar de gemeenten en tegelijk fors bezuinigen op dat deelbudget: hoe verzin je het om dat te doen onder het motto dat gemeenten zo dicht bij de burger staan. Veel gemeenten zijn niet toegerust voor deze taken, waarvoor ook nog minder geld beschikbaar is en die bovendien met andere gemeentelijke taken moeten ‘concurreren’. Dat geldt voor de jeugdzorg, de ouderenzorg en allerlei (andere) WMO-taken. Zorg die je nodig hebt, is dan geen recht meer, maar een eindige voorziening: op is op. Het zich aftekenende enorme banenverlies is daar een pijnlijk en schadelijk symptoom van.

Hoe moet het dan? Vele zorgpartijen hebben hiervoor voorstellen gedaan, helaas zonder resultaat. Ook dit kabinet heeft er nog niet naar geluisterd. Wat waren die voorstellen ook alweer?

1. Hevel alle ouderenzorg (inclusief verpleeghuiszorg en thuiszorg) over naar de zorgverzekeringswet (Zvw). Verzekeraars zullen zich dan inspannen om behandeling en verzorging beter af te stemmen en doelmatiger te maken.

2. Zorg dat zorgverzekeraars en gemeenten hun beleid op de grens van individuele zorg, openbare zorg en welzijn coördineren en in samenhang uitvoeren. Dan heb ik het over preventie, jeugdzorg en ondersteuning voor chronisch zieken en ouderen. Cluster kleinere gemeenten op zodanige schaal dat zij samen hun taken goed en deskundig kunnen uitvoeren. Beide voorstellen leveren winst in kwaliteit en doelmatigheid op.

De nieuwe staatssecretaris van VWS staat voor een moeilijke klus en is al in gesprek met het veld over de ouderenzorg. Hopelijk luistert hij naar de veldpartijen en houdt hij niet vast aan het regeerakkoord. Dan kan hij de ellende die de regeringsplannen veroorzaken, nog voor een belangrijk deel voorkomen. Dan kunnen kwetsbare ouderen behoorlijke zorg blijven krijgen en blijven veel banen behouden.