‘Onderschat nooit het effect van je witte jas’

‘Patiënten verwachten dat hun arts een gesprek aanknoopt over hun rookverslaving.’ Dat zeggen dokters die eerder dit jaar de straat op gingen om rokers aan te spreken en hulp aan te bieden. Zij pleiten voor een cultuuromslag in de spreekkamer.

Miljoenen mensen die in juni dit jaar naar de bioscoop gingen, zagen daar een voorfilmpje waarin artsen in hun witte jas op rokers afstapten en een gesprek aanknoopten. Het filmpje was onderdeel van een campagne waarmee acht bezorgde artsen op 31 mei, Wereld Niet Roken Dag, alarm sloegen en hun collega’s opriepen stelling te nemen tegen het roken. Door zelf de straat op te gaan gaven ze een krachtig statement af: het moet normaal worden dat artsen met hun patiënten praten over roken. Robert van de Graaf, verslavingsarts bij Verslavingszorg Noord-Nederland en een van de initiatiefnemers: ‘Met dit filmpje willen we de medische beroepsgroep aan het denken zetten: hoe zie je jouw rol als het gaat om tabaksontmoediging en stoppen met roken?’

Hardnekkige verslaving

Voor Noor Rikkers, kinderlongarts in het LUMC en een van de dokters in de film, gaat de verantwoordelijkheid van de arts ver: ‘Veel mensen – ook artsen – beseffen niet hoe grimmig het beeld is dat roken veroorzaakt. Het gaat om veel meer ellende dan alleen longkanker. Een kwart van de rokers haalt de pensioenleeftijd niet. Zelf zie ik veel kinderen met ernstige astma-aanvallen van wie de ouders blijven roken. Dat kunnen we toch niet laten gebeuren? Maak waar het kan roken bespreekbaar en bied patiënten hulp om te stoppen. Natuurlijk hebben patiënten ook een eigen verantwoordelijkheid, maar roken is een hardnekkige verslaving. We hebben de plicht om te helpen. Als we niets doen, is het alsof we zeggen “rook maar door”. Dan maken we het erger.’

Opluchting

‘Het filmpje speelt in op die verantwoordelijkheid’, zegt Van de Graaf: ‘Van roken word je ziek. Het is dus logisch dat wij ons daarmee bemoeien. Als we het rookprobleem écht willen aanpakken is er een cultuur nodig in de spreekkamer waarin we eerder en vaker met rokers in gesprek gaan. Ik denk zelfs dat patiënten van hun arts verwachten dat ze erover beginnen, ze weten tenslotte zelf ook wel dat die sigaret schadelijk is. Het kan een opluchting zijn als je dokter er respectvol over begint.’ Rikkers: ‘Onderschat als arts nooit het effect van je witte jas. Alleen al door simpelweg te adviseren om te stoppen, open je de deur voor een motiverend gesprek.’

Nooit te laat

Ook Joep Teijink, vaatchirurg in het Catharina Ziekenhuis en eveneens te zien in het filmpje, vindt het vanzelfsprekend om met patiënten over hun rookverslaving te praten. ‘80 procent van mijn patiënten is roker of heeft gerookt. Het ligt dus voor de hand dat ik een verband leg tussen hun klachten en het roken. Ik probeer dat zo neutraal mogelijk te doen. Het zijn mensen die ooit, meestal in hun pubertijd, slachtoffer zijn geworden van de sigarettenindustrie. Maar het is nooit te laat om te stoppen. Ik ga het gesprek aan, bied hulp en verwijs zo mogelijk naar de stoppoli in ons ziekenhuis. En ik ben ongelofelijk blij als een patiënt later naar me toe komt en zegt dat hij gestopt is.’

Not done

Merken de artsen dat de cultuur aan het veranderen is? In de spreekkamer nog te weinig, stelt Van de Graaf. ‘Een deel van de beroepsgroep vindt het nog lastig om met patiënten te praten over hun rookgedrag. Ze beschouwen het als een privézaak of vinden dat ze het al druk genoeg hebben. Maar buiten de spreekkamer zien we dat een groeiend aantal artsen zich inzet voor een rookvrije omgeving, vaak samen met zorgorganisaties, universiteiten, sportclubs en andere partijen.’ Teijink: Daar werken wij hier in het Catharina Ziekenhuis ook aan. Het zijn duidelijke signalen dat er een onomkeerbare cultuuromslag gaande is. Roken zal uiteindelijk not done worden. Er is nu nog een generatie mensen die veel gezondheidsschade heeft door roken. Deze mensen verdienen onze hulp en zorg. Maar het grotere doel is dat we in 2035 een rookvrije generatie hebben. Dat de kinderen van nu opgroeien in een wereld zonder sigaretten.’