Nieuwe code voorkomt onwenselijke beïnvloeding door belangenverstrengeling

De KNAW, KNMG en de Gezondheidsraad hebben dinsdag 31 januari een code over omgaan met belangenverstrengeling aan minister Schippers van VWS aangeboden. ‘Een belangrijke stap op weg naar vertrouwen,’ aldus de minister. Zij stuurt de Code binnenkort naar de Tweede Kamer waar het debat over belangenverstrengelingen vaak wordt gevoerd.

Ruim dertig organisaties hebben de code inmiddels ondertekend. De belangen van deskundigen die bijvoorbeeld deel uitmaken van wetenschappelijke en adviescommissies worden via de code openbaar gemaakt om belangenverstrengeling en daarmee oneigenlijke beïnvloeding te voorkomen.

Samenwerking

De wetenschap is gebaat bij samenwerking met bedrijfsleven, overheid en maatschappelijke instanties. In de medische wetenschap, bijvoorbeeld, is die samenwerking belangrijk voor de ontwikkeling van nieuwe medische producten, zoals geneesmiddelen en vaccins. Maar door nauwe samenwerking kunnen wetenschappers op verschillende niveaus verweven raken met de industrie, en kunnen wetenschappers onderling tegengestelde belangen hebben. Dergelijke belangenverstrengeling kan ook voorkomen in andere wetenschappelijke sectoren en bij patiëntenverenigingen. De organisaties die de Code hebben ondertekend onderkennen dat iedereen belangen heeft en dat deze, in plaats van ontkend juist zichtbaar en controleerbaar gemaakt moeten worden.

Onafhankelijk oordeel onder druk

Het gaat in de code om verschillende soorten situaties waarin het onafhankelijke oordeel van een deskundige onder druk kan komen te staan. Financiële belangen kunnen een rol spelen, maar ook persoonlijke relaties, ‘reputatiemanagement’, opdrachtonderzoek en publiek-private samenwerking. Partijen die verantwoordelijk zijn voor de totstandkoming van wetenschappelijke adviesrapporten en behandelrichtlijnen voelen de noodzaak om het risico op oneigenlijke beïnvloeding zoveel mogelijk uit te bannen. De eventuele risico’s van verwevenheid van belangen zijn ook een bron van zorg gebleken van media en parlement.

Ondertekenaars

De is opgesteld op initiatief van Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG), Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), Gezondheidsraad, Centraal BegeleidingsOrgaan (CBO), Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Orde van Medisch Specialisten (OMS), en vormt een aanscherping van het al bestaande beleid. De volledige lijst van ondertekenaars vindt u in de code.

U vindt de tekst van code op www.knmg.nl/belangenverstrengeling.