Negentig en nog lang niet uitgeleerd

We hebben een feestje te vieren. De Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS) bestaat namelijk tien jaar. En we zijn op weg naar mooie doelen. Zo heeft over twee jaar elke erkende opleidingsinstelling of opleiding een goed werkend kwaliteitssysteem. De klassieke instellings- of opleidingsvisitatie heeft dan plaatsgemaakt voor een evaluatiebezoek. Zonder vinkjes, maar met ‘vonkjes’: instellingen of opleidingen laten zien hoe het kwaliteits­systeem functioneert en we gaan in gesprek over verdere verbetering.

Maar we komen van ver. Dat gaat terug tot 1865, als Thorbecke met de wet op de ‘uit­oefening der geneeskunst’ eenheid wil brengen in de veelheid van geneeskundige beroepen. Tot dan toe oordelen provinciale en regionale commissies over de beroeps­uitoefening. Door de wet komt er een artsen­titel op basis van een universitaire studie. De inhoud daarvan was overigens verder niet geregeld.

Het duurt dan nog 67 jaar voordat prof. dr. Nijhoff de basis legt voor de opleidings- en registratiefunctie zoals we die nu kennen. Hij wil dat er een diploma nodig is om een specialisten­praktijk te mogen beginnen en dat er toezicht komt op de opleidingen. Pas in 1932 ziet de Specialisten Registratie Commissie het levenslicht, de voorloper van de huidige RGS. In respectievelijk 1956 en 1973 volgen ook registratiecommissies voor sociaal geneeskundigen en huisartsen.

Om de samenhang tussen de drie registratiecommissies te verbeteren, komt er in 2010 één kaderbesluit voor de drie clusters. In dit kaderbesluit van het College Geneeskundige Specialisten (CGS) staan de eisen voor de vervolgopleidingen, de registratie- en herregistratie-eisen en de vernieuwde systematiek voor het erkennen van opleidingsorganisaties en (instituuts)opleiders. Dat vormt ook de geboorte van de RGS als gezamenlijke toezichthouder in 2013.

De RGS houdt de registers bij en toetst periodiek of artsen en opleidingen aan de regels van het CGS voldoen. Eens in de vijf jaar krijgt elke geneeskundige vervolgopleiding een afzonderlijke visitatie. De controle vindt plaats op basis van een gedetailleerde vragenlijst. In de praktijk blijkt echter dat de RGS bij iedere opleidingsvisitatie dezelfde onderwerpen op instellingsniveau bespreekt en in mindere mate toezicht heeft op de opleidingsinstelling als geheel.

Dat kan efficiënter. Zeker als het CGS in het vernieuwde Kaderbesluit van 2020 kiest voor een nieuwe visie op toezichthouden: van handhaven naar verbeteren en van visiteren naar evalueren. Een goed werkende kwaliteitscyclus en uitgaan van vertrouwen staan hierin centraal. Zo ontstaat voor cluster 2 de instellingsvisitatie, ook wel de ‘verticale visitatie’: de interne kwaliteitscyclus van alle medisch-specialistische opleidingen binnen één ziekenhuis. Omdat de opleiding ook niet meer op één locatie plaatsvindt, volgen ook ‘horizontale’ regionale opleidingsvisitaties.

Negentig jaar na het eerste idee van grondlegger Nijhoff doen steeds meer instellingen ervaring op met de instellings- en opleidingsvisitaties, en hebben ook al de eerste evaluatiebezoeken plaatsgevonden. Maar de RGS wil de komende jaren naast toezichthouden ook meer inzetten op het stimuleren van verbeteren. Hoe het toezicht er over tien jaar uitziet? Dat durf ik u niet te zeggen, omdat er ongetwijfeld nog meer veranderingen aankomen. Wel nodig ik u in dit jubileumjaar van harte uit om uw ‘good and best’ practices met ons te delen, zodat we samen de ‘uitoefening der geneeskunst’ op het hoogste niveau kunnen houden!