Mag ik mijn beroepsgeheim doorbreken als een patiënt een dreigement uit?

Casus:
Ik heb een patiënt in mijn huisartsenpraktijk met een crimineel verleden. De patiënt is soms psychotisch, maar heeft altijd geweigerd om zich te laten onderzoeken. De patiënt heeft mij nu verteld dat hij een reclasseringsambtenaar ‘aan het mes zal rijgen’. Ik denk dat dit dreigement serieus is en vraag me af of ik alarm moet slaan. Mag ik hiervoor mijn beroepsgeheim doorbreken en zo ja, wie mag ik dan inlichten?

Advies

Bij concreet gevaar mag u als arts uw beroepsgeheim doorbreken. Dit mag alleen als u ervan overtuigd bent dat er sprake is van een reële dreiging en dit gevaar alleen kan worden afgewend door erover te spreken. Het verdient aanbeveling dat u de reclasseringsambtenaar dan rechtstreeks benadert en slechts die gegevens verstrekt die nodig zijn om schade te voorkomen. Contact opnemen met de politie heeft niet de voorkeur, omdat de politie met een dergelijke melding waarschijnlijk weinig kan.

Toelichting

Beroepsgeheim
Artsen hebben een beroepsgeheim, ook wel zwijgplicht genoemd. Dit betekent dat een arts geen informatie over zijn patiënt aan anderen mag verstrekken. In bepaalde situaties mag een arts het beroepsgeheim doorbreken. Dit mag hij bijvoorbeeld doen als hij toestemming heeft van de patiënt of op grond van een wettelijke bepaling (bijvoorbeeld het verplicht melden van bepaalde infectieziekten).¹ Daarnaast mag hij dit doen als er sprake is van een ‘conflict van plichten’.

Conflict van plichten
We spreken van een ‘conflict van plichten’ als een arts meent dat hij zijn beroeps­geheim moet doorbreken, omdat een ander concreet belang zwaarder weegt en omdat hij met het doorbreken van het beroeps­geheim ernstig nadeel kan voor­komen. In deze gevallen moet de arts een afweging maken tussen verschillende belangen: het belang van de patiënt dat zijn geheim bewaard blijft versus een ander concreet belang. De beslissing om het beroepsgeheim al dan niet te doorbreken, ligt bij de arts. Besluit een arts om dit te doen, dan is hij niet strafbaar als hij zich met succes kan beroepen op overmacht.²

Voorwaarden
Om een beroep te kunnen doen op een ‘conflict van plichten’ moeten in beginsel alle onderstaande voorwaarden zijn vervuld:

• Alles is in het werk gesteld om toestemming tot doorbreking van het geheim te verkrijgen.
• Het niet-doorbreken van het geheim levert voor een ander ernstige schade op.
• De arts verkeert in gewetensnood door het handhaven van de zwijgplicht.
• Er is geen andere weg dan doorbreking van het geheim om het probleem op te lossen.
• Het moet vrijwel zeker zijn dat door de geheimdoorbreking de schade aan de ander kan worden voorkomen of beperkt.
• Het geheim wordt zo min mogelijk geschonden. 

Als het mogelijk is, moet de arts aan de patiënt melden dat hij de gegevens aan een ander (heeft) verstrekt. 

voetnoten

 1. Artikel 7:45 lid 1 BW. 

2. Artikel 40 WvSr.