Loopbaan(wensen) medisch specialisten in beeld

Aiossen en medisch specialisten vinden vaak dat ze het mooiste vak ter wereld hebben en zijn trots op hun werk. Er zijn echter ook een paar breed gedeelde knelpunten, zo blijkt uit de Loopbaan­monitor Medisch Specialisten 2022. De hoge werkdruk en een onevenwichtige werk-privébalans zijn de belangrijkste. ‘Het werk is prachtig, maar ook intensief en nooit af’, aldus een respondent.

Het is het grootste onderzoek dat de Federatie Medisch Specialisten, de Landelijke vereniging van Artsen in Dienst­verband (LAD) en De Jonge Specialist (DJS) ooit gezamenlijk hebben uitgezet. Tussen 8 februari en 18 maart van dit jaar nodigden de drie organisaties alle Nederlandse 30 duizend aiossen en medisch specialisten uit om deel te nemen aan de loopbaanmonitor: een breed onderzoek naar onder andere de ambities, werkdruk, werktevredenheid en arbeidsvoorwaarden. ‘We kregen regelmatig signalen van onze leden over bijvoorbeeld de hoge werkdruk of het gebrek aan inspraak. We wilden die signalen kunnen kwantificeren en onderbouwen, en gebruiken als input voor ons beleid’, zegt LAD-voorzitter Suzanne Booij. Een belangrijk uitgangspunt is volgens Peter Paul van Benthem, voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten, dat de loopbaanmonitor iedere twee jaar wordt herhaald. ‘Dat helpt ons om ontwikkelingen en knelpunten tijdig te signaleren, objectiveren en oplossingen aan te dragen.’

Werkdruk en werk-privébalans

In totaal namen 10.810 aiossen en medisch specialisten deel aan de eerste loopbaanmonitor. 96 procent is trots op het werk en 92 procent is enthousiast over zijn of haar baan. Het meest tevreden zijn de respondenten over de samenwerking met directe collega’s. De loopbaanmonitor brengt echter ook een aantal breed gedeelde knelpunten aan het licht. Zo is ongeveer een kwart ontevreden over de werkdruk en nog eens een kwart over de balans tussen het werk en privéleven. Medisch specialisten mid-career (jonger dan 57 jaar en langer dan vijf jaar werkzaam als medisch specialist) en aiossen zijn het minst tevreden over de werkdruk (respectievelijk 28% en 31%). Over de werk-privébalans zijn aiossen met 36 procent het minst tevreden; bij medisch specialisten senior-career (57 jaar of ouder) is dat met 17 procent een stuk lager.

De antwoorden die respondenten in hun toelichting hebben gegeven, komen vaak sterk met elkaar overeen. Zo geeft een medisch specialist aan dat ‘de werkdruk te hoog is door oneigenlijk werk, zoals administratieve lasten en bureaucratie’. Een aios zegt ‘te weinig tijd aan patiëntenzorg te kunnen besteden en te veel tijd te moeten spenderen aan neventaken’. Andere respondenten geven aan dat de nadruk ‘erg op productie ligt’ en dat ‘elk taakgebied op zich oké is, maar dat de totale omvang aan taken niet in balans is, waardoor je je werk nooit af hebt’. Een aantal respondenten geeft bovendien aan de diensten zwaar te vinden. ‘Het herstel na een nachtdienst kost me steeds meer moeite’ zegt een medisch specialist.

‘Het herstel na een nachtdienst kost me steeds meer moeite’

Minder uren werken

Volgens hun contract werken de meeste aiossen (47%) en medisch specialisten (42%) 36 tot 40 uur per week, maar het werkelijke aantal werkuren ligt hoger: van de aiossen werkt 55 procent tussen de 41 en 50 uur per week; van de medisch specialisten is dat 45 procent. Een meerderheid van de respondenten (aiossen: 90%; medisch specialisten: 73%) zou graag minder willen werken. Een werkweek van 36 tot 40 uur heeft de voorkeur. Casper Tax, vicevoorzitter van De Jonge Specialist, is niet verbaasd over die uitkomst. ‘We horen regelmatig van onze leden dat de werkdruk hoog is, dat zij structureel meer werken dan de contracturen, en dat zij niet gecompenseerd worden in tijd of geld voor deze overuren. Deze uitkomsten bevestigen dat beeld en bieden voor ons belangrijke aanknopingspunten om te kijken of en hoe we het in de toekomst anders kunnen organiseren.’

Meer invloed

Een aanknopingspunt waar de drie organisaties volgens LAD-voorzitter Booij ook naar willen kijken, is de invloed die aiossen en medisch specialisten hebben, bijvoorbeeld op hun rooster of strategische beslissingen binnen hun instelling. Van de aiossen is 34 procent niet tevreden over de invloed die ze hebben. Bij medisch specialisten ligt dat tussen de 24 en 29 procent. Medisch specialisten in loondienst zijn minder tevreden dan medisch specialisten in vrij beroep en specialisten die werken als zelfstandige. Booij: ‘We hebben de zeggenschap van medisch specialisten de afgelopen jaren geborgd in diverse cao’s, zoals de Arbeidsvoorwaardenregeling Medisch Specialisten (AMS) en, het meest recent, in de Cao GGZ. Dat is een stap in de goede richting, maar de resultaten laten zien dat we nog het nodige kunnen winnen. Binnenkort starten de overleggen over een nieuwe AMS en over een modernisering van de Honoreringsregeling Academisch Medisch Specialisten (HAMS, onderdeel van de Cao UMC). Inspraak is daarbij vanzelfsprekend een belangrijk gesprekspunt.’

‘De hoogste prioriteit moet worden gegeven aan het ondersteunen van zorgprofessionals’

Nieuw beleid

De Federatie Medisch Specialisten, LAD en DJS gaan de komende tijd onderzoeken welke conclusies en gerichte acties er aan de uitkomsten moeten worden verbonden. Volgens FMS-voorzitter Van Benthem zijn er diverse aanknopings­punten voor het maken van beleid dat meer ruimte en vertrouwen biedt aan (aan­komend) medisch specialisten. ‘Op dit moment vinden de gesprekken plaats voor een integraal zorgakkoord, dat richting moet geven aan de vraag hoe we, met minder zorgmedewerkers, goede, betaalbare en toegankelijke zorg kunnen blijven verlenen aan iedereen die het nodig heeft. De resultaten van de loopbaanmonitor geven nog maar eens aan dat in dat akkoord de hoogste prioriteit moet worden gegeven aan het ondersteunen en faciliteren van zorgprofessionals.’

Booij en Tax sluiten zich daarbij aan. ‘De resultaten laten zien hoe trots aiossen en medisch specialisten zijn op hun werk. Het is belangrijk dat we hun bevlogenheid vasthouden – een hele loopbaan lang’, aldus Tax.

Dit artikel is een initiatief van de Federatie Medisch Specialisten, LAD en De Jonge Specialist. De drie organisaties zetten zich samen in voor goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden voor aiossen en medisch specialisten, en een loopbaan met perspectief.