Lessen van de crisis: geef de professional de ruimte

De professionals hebben tijdens de crisis gevoeld hoe het is om niet overspoeld te worden door bureaucratie, zich niet constant te hoeven verantwoorden voor wat ze doen, maar het vertrouwen te krijgen van de maatschappij. Ze hebben vanuit hun intrinsieke motivatie om de beste zorg voor de patiënt te leveren en door de ruimte die ze kregen om hun verantwoordelijkheid te nemen, kunnen doen waarvoor ze opgeleid zijn.

In de media merk je dat de crisis voorbij is. Medisch specialisten zouden ’onzinnige zorg’ leveren vanwege ‘perverse prikkels‘ en moeten allemaal in loondienst. Het ‘controleren en beheersen van de zorgprofessional’ is weer terug.

De term ‘onzinnige zorg’ ondermijnt het vertrouwen in de zorg

Niemand wil onzinnige zorg leveren. Daarom doen medisch specialisten systematisch evaluatieonderzoek naar welke behandeling werkt. Dat is een continu proces en is nooit af. Veelal is de uitkomst van dit soort onderzoek dat de zorg die voor de ene patiënt gepast is, dat voor de andere niet is. Niet-gepaste zorg is echt iets anders dan ‘onzinnige zorg’.

De term ‘onzinnige zorg’ ondermijnt het vertrouwen in de zorg en moeten we niet meer gebruiken.

Stel, er komt een kind met een oorontsteking bij mij. In het begin van mijn carrière als kno-arts, dertig jaar geleden, had ik bij dat kind het trommelvlies doorgeprikt. Deze ingreep deden we ongeveer 150 duizend keer per jaar. Totdat uit een onderzoek bleek dat na het geven van pijnstilling de pijn en koorts even snel verminderde. Nu wordt een oortje niet meer doorgeprikt bij een kind met een acute oorontsteking. Overigens doen we dat nog wel uit oogpunt van diagnostiek bij een hersenvliesontsteking als gevolg van een oorontsteking. Het doorpikken van oortjes is dus niet ‘onzinnig’, het is echter niet gepast bij kinderen met een eenvoudige acute oorontsteking, maar wel gepast in het geval van diagnostiek bij een hersenvliesontsteking.

Het vertalen van wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van een individuele patiënt is niet zwart-wit. Informatie uit spreadsheets kan niet het uitgangspunt zijn voor besluitvorming voor een behandeling. De besluitvorming in dit complexe proces moet aan de arts en de patiënt worden overgelaten.

Ook de discussie over productieprikkels waarvoor het afschaffen van het vrij beroep van de medisch specialist en het opheffen van het medisch-specialistisch bedrijf (msb) de oplossing zouden zijn, is een uiting van de institutionele behoefte te controleren en te beheersen. Voor de goede orde, afspraken over productievolumes worden gemaakt in het overleg tussen ziekenhuis en zorgverzekeraar en worden vervolgens door het ziekenhuis doorvertaald naar de medische staf/het msb.

Samenvattend stel ik dat de belangrijkste les van de coronacrisis is: geef de zorgprofessionals de ruimte. De politiek willen wij dan ook verzoeken om de intrinsieke motivatie van de medische zorgprofessionals als uitgangspunt voor beleid te nemen.

Vertrouwen moet het uitgangspunt zijn. Het is in het belang van het behoud van de beste medisch-specialistische zorg ter wereld, overigens vergeleken met ander landen voor een gemiddelde prijs.

Peter Paul van Benthem

voorzitter Federatie Medisch Specialisten