‘Langer zelfstandig’ hoeft niet ‘langer thuis’ te zijn
Ik vertel u niets nieuws als ik de zorg voor ouderen een groot vraagstuk noem. De opdracht om deze zorg betaalbaar, toegankelijk en kwalitatief op hoog niveau te houden, is urgent en ingewikkeld.
In de gemiddelde huisartsenpraktijk is dat vraagstuk aan de orde van de dag. Uit een Nivel-onderzoek bleek een paar jaar geleden dat de tijdsduur van een contact van een oudere patiënt met de huisarts fiks langer is geworden. De totale tijd die huisartsen besteden aan oudere patiënten is hierdoor toegenomen. Aan patiënten van 85 jaar en ouder bieden huisartsen ook steeds meer ‘intensieve zorg’; zorg aan terminale patiënten of voor patiënten met een hoge zorgzwaarte-indicatie. Huisartsen gaven in 2006 aan dat ze steeds meer tijd kwijt zijn om dingen te regelen rondom de zorg voor oudere patiënten, onder andere doordat huisartsen hiervoor met steeds meer partijen moeten samenwerken. Dit is in het belang van patiënten, maar tijdsintensief.
In mijn eigen praktijk in Zeeuws-Vlaanderen is sinds 1999 bijvoorbeeld het aantal 80-plussers fors toegenomen door de verdere ontgroening van de regio. 27 procent van de patiënten in mijn praktijk is ouder dan 65 jaar. Velen van hen wonen nog thuis, met een klein mantelzorgnetwerk en in veel gevallen met intensieve zorg daaromheen. Niet alleen van onze huisartsenpraktijk, maar ook van de wijkverpleging, de specialist ouderengeneeskunde en casemanager dementie. We werken gelukkig intensief samen en hebben dit in onze regio al tien jaar geleden opgezet. Dit levert veel winst op voor patiënten en zorgverleners, maar desalniettemin kost goede zorg aan mijn ouderenpopulatie nu duidelijk meer tijd dan in mijn begintijd in de huisartsenpraktijk.
Met een vergrijzende bevolking moeten we keuzes maken
Huisartsen spelen een belangrijke rol in de medische zorg voor oudere mensen die zelfstandig wonen. Als een oudere afhankelijk is van andere zorgverleners zoals de thuiszorg en/of de casemanager dementie om thuis te kunnen wonen of naar een woonzorglocatie met 24/7-zorg verhuist, is meer specifieke medische expertise nodig dan de generalistische zorg van de huisarts. Dan is er een rol weggelegd voor regionale huisartsenorganisaties, die in de regio samenwerkingsafspraken kunnen maken met andere zorgverleners, organisaties en domeinen, liefst niet gehinderd door eigen agenda’s.
Gegevensuitwisseling is dan cruciaal voor afstemming en samenwerking tussen meerdere professionals rondom een oudere patiënt, overdag én in de ANW-uren. Voldoende verpleging/verzorging en specialisten ouderengeneeskunde natuurlijk ook, en adequate thuiszorg met een maximumaantal aanbieders per werkgebied zodat samenwerking eenvoudiger wordt. Het heeft zeker voeten in de aarde om zorg aan ouderen toekomstbestendig te maken.
Met een vergrijzende bevolking moeten we keuzes maken. Soms is thuis blijven wonen niet meer mogelijk, omdat het te complex en duur wordt. Daar komen de gemeenten in beeld, vooral om een antwoord te vinden op de woonopgave voor kwetsbare en hulpbehoevende ouderen: een passend woningaanbod, gecombineerd met zorg en ondersteuning.
Zelfstandigheid tot op hoge leeftijd betekent niet altijd langer thuis blijven, wel verblijven op een plek waar dat het beste kan. Wel moet langer zelfstandig zijn het uitgangspunt zijn voor de manier waarop we de zorg voor ouderen inrichten. Een uitdaging voor alle zorgverleners rond deze kwetsbare groep en zeker ook voor een nieuw kabinet.
