Klimaatbeheersing

Het is warm deze zomer. Heel warm. Hoewel de droogte ook een reëel probleem is, is het voor de kwetsbare ouderen vooral de warmte die de aandacht vraagt. Toch blijft het dit jaar opvallend stil rond de hitte. Alleen de ouderenbonden klagen over de aandacht die het RIVM en het Rode Kruis besteden aan de warmte en de risico’s. Ze vinden het maar betuttelend. Maar zijn we ons in ons kikkerlandje wel voldoende bewust van de risico’s van hitte?

De meest kwetsbare mensen, in verpleeghuizen, maar ook steeds vaker alleen thuis, hebben door hun hoge leeftijd en bijkomende ziektes minder mogelijkheden zich aan te passen aan het warme weer. Dat komt omdat het lichaam simpelweg minder kan: minder goed zweten, minder goed bloedvaten en hartslag aanpassen en minder goed vocht vasthouden. Daarnaast gebruiken ze vaak medicijnen die de temperatuurregulatie nadelig beïnvloeden, de dorstprikkel verder dempen en de kans op uitdroging verhogen. Verder zijn ze vaak onvoldoende in staat, door beperkingen in mobiliteit, om een andere omgeving op te zoeken en zelf extra eten of drinken te verzorgen. Om over de toename van fijnstof en allergenen in de lucht nog maar te zwijgen.

Hoeveel mensen daadwerkelijk ziek worden van of zelfs overlijden door de warmte is onbekend en onderhevig aan een forse onderraportage. Of artsen en verpleegkundigen daadwerkelijk de signalen van hitteberoerte herkennen, is de vraag. Het CBS berekende eerder een toename van de mortaliteit van 12 procent gedurende de eerdere hittegolven in Nederland. Maar of en hoeveel mensen nu daadwerkelijk overlijden als gevolg van de hitte is onbekend. Het CBS heeft sterfte door warmte (de hitte­beroerte) niet in de lijst met doodsoorzaken opgenomen Ondanks het nationaal hitteplan is er in Nederland toch een sterk aanwezige ‘doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’-mentaliteit als het gaat om gezondheidsrisico’s en het weer.

En toch weten we dat er serieuze risico’s zijn. Niet alleen voor de ouderen, maar ook voor veel zorgpersoneel. Helaas is klimaatbeheersing in woon-zorgcentra op de meeste plaatsen niet geregeld en niet verplicht, ondanks de gezondheidsrisico’s en de invloed op werk en welzijn van zowel medewerkers als bewoners. Ook specialisten ouderengeneeskunde hebben al eerder gepleit voor airconditioning in elk verpleeghuis. Maar helaas is er bijna nergens goede klimaatbeheersing. Erger nog, laatst was ik in een (particulier) woon-zorgcentrum waar bestuur en management een heerlijke gekoelde kamer hadden en de bewoners en het zorgpersoneel in de bedompte, warme kamers met de gordijnen dicht de dag moesten doorkomen.

Vaak wordt gedacht dat investeren in klimaatbeheersing niet nodig is in ons land. Het is niet vaak warm. Of dat in de toekomst ook zo is? In ieder geval moeten we als artsen alerter zijn op hitteberoerte en hittegerelateerde mortaliteit en die proberen te voorkomen. Ten tweede moet de registratie worden aangepast, want meten is weten. Ik vind het nog wel ingewikkeld of we nu wel of niet moeten investeren in klimaatbeheersing in alle gebouwen en verpleeghuizen. Dat komt het klimaat op deze aardbol ook niet echt ten goede. Zullen we toch maar allemaal stoppen met die airconditioning en op die manier werken aan klimaatbeheersing en een lagere mortaliteit?

Nienke Nieuwenhuizen, voorzitter Verenso