Federatienieuws
5 minuten leestijd
Federatienieuws

Kindermishandeling: de verantwoordelijkheid en rol van de arts

Plaats een reactie

KNMG, LHV, NHG en NVK publiceerden samen een online factsheet die een paar belangrijke uitgangspunten over de verantwoordelijkheid en rol van de arts bij kindermishandeling op een rij zet.

Zo nodig melden

Artsen kunnen het verschil maken voor kinderen en gezinnen waar mishandeling en geweld spelen. Door een opening te bieden voor een gesprek, een niet-pluis gevoel te benoemen, signalen serieus te nemen. En zo nodig stappen te zetten om kindermishandeling te stoppen. Daarvoor is het doen van een melding bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) niet altijd de aangewezen weg. De maatschappelijke en politieke roep om ‘meer meldingen’ is weliswaar groot, maar een arts heeft meer mogelijkheden tot zijn beschikking. Zo kan een arts die een band heeft met het gezin hulp organiseren, wat vaak het beste middel is om kindermishandeling te stoppen en te voorkomen dat ouders de zorg gaan mijden. En daar gaat het om: hulp bieden die de veiligheid van het kind kan borgen. Een melding vindt plaats als de kindermishandeling niet via hulpverlening
gestopt kan worden.

Altijd handelen

De KNMG-meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld is primair gericht op het bieden van hulp. Zodra een arts een vermoeden van kindermishandeling heeft, zal hij de signalen onderzoeken en kijken wat de beste aanpak is: zelf hulp organiseren of het AMK inschakelen. Waar is het kind het best mee geholpen? Hoe kan een arts de band met het gezin in stand houden? Rechtvaardigen de signalen ingrijpen van buitenaf? Deze afweging is complex. De KNMG-meldcode biedt houvast. Want handelen is een professionele plicht: artsen hebben een zorgplicht voor kinderen die schade door kindermishandeling kunnen oplopen, ook als alleen de ouder onder zijn behandeling staat.


Hoe maakt een arts de goede afweging?

De KNMG-meldcode bevat de professionele leidraad voor artsen. Deze bevat een concreet online stappenplan met stappen die de arts kan zetten bij signalen van kindermishandeling: 1) onderzoek de situatie, 2) vraag advies aan het AMK (indien nodig aan de vertrouwensarts) en collega’s, 3) spreek met betrokkenen, 4) overleg met betrokken professionals, 5a) monitor effect van hulp of 5b) doe een melding bij het AMK bij reële kans op schade die niet met hulpverlening kan worden afgewend.


Hoe werkt het stappenplan?

De volgorde van het stappenplan is niet dwingend. Een arts moet wel alle stappen overwegen voordat hij meldt. Soms ligt eerst een gesprek voor de hand, soms eerst een adviesvraag bij het AMK. Het stappenplan bevat geen termijnen, het behoort tot de professionaliteit van de arts om in te schatten hoe snel hij moet handelen. Het vragen van advies aan (de vertrouwensarts van) het AMK bij vermoedens van kindermishandeling is voor een arts altijd een must. De arts presenteert de casus in geanonimiseerde vorm. Het vragen van advies levert daardoor geen strijd op met het beroepsgeheim. Bij voorkeur vraagt de arts ook advies aan een deskundig collega. Zo mogelijk spreekt de arts met ouders en/of kind
en zo nodig overlegt hij met andere professionals. Vervolgens bepaalt de arts, eventueel in samenspraak met (de vertrouwensarts van) het AMK, of melding moet volgen of (nog) niet. Het stappenplan geeft daarvoor criteria. Ook wordt omschreven wanneer een arts de Raad voor de Kinderbescherming of de politie moet inschakelen.


Wat is de kindcheck?

Sinds de invoering van de Wet verplichte meldcode op 1 juli 2013 is de zogenaamde ‘kindcheck’ een verplicht onderdeel van de meldcode. Met kindcheck wordt bedoeld dat de arts of andere hulpverlener onderzoekt of de omstandigheden van de ouders een risico kunnen vormen voor de veiligheid of de ontwikkeling van de kinderen die van hen afhankelijk zijn. Als dat zo is, moet de arts voor het kind de stappen van de meldcode doorlopen. Dit is verwerkt in het online stappenplan.


Mag een arts het beroepsgeheim doorbreken?

Een arts heeft de wettelijke plicht om alles wat hij beroepsmatig te weten komt voor zich te houden. Dit beroepsgeheim
is een belangrijke voorwaarde voor de vrije toegang tot de zorg en beschermt de privacy van patiënten. De wet geeft echter bij vermoedens van kindermishandeling artsen de ruimte om het beroepsgeheim te doorbreken als dat nodig is om kindermishandeling te stoppen of te laten onderzoeken. De arts heeft zo’n meldrecht richting Bureau Jeugdzorg, het AMK en de Raad voor de Kinderbescherming. ‘Spreken tenzij’ vormt het uitgangspunt.

  • Overleg met anderen: de arts mag overleggen met andere bij het gezin betrokken hulpverleners en beroepskrachten. Denk aan de jeugdarts, de huisarts, een behandelend specialist, de gezinsvoogd, de leerkracht van school of de leidster van de kinderopvang. Uitgesloten zijn derden zoals de woningbouwvereniging, de politie, de leerplichtambtenaar en de gemeentelijke kredietbank. Dit overleg kan nodig zijn om een vermoeden van kindermishandeling te verifiëren of om hulp onderling af te stemmen. Dit gebeurt in principe alleen met toestemming van ouders en/of kind, tenzij dit mogelijk tot een onveilige situatie voor het kind of de arts zelf leidt. Overigens: voor overleg met de waarnemer of met rechtstreeks bij de behandelingsovereenkomst betrokkenen, is geen toestemming nodig. 
  • Melden: De arts informeert kind en/of ouders tevoren over zijn melding, tenzij dit niet mogelijk is in verband met de veiligheid van het kind of andere kinderen uit het gezin, als redelijkerwijs gevreesd moet worden dat de arts het kind en/of de ouder(s) uit het oog zal verliezen of als de arts vreest voor zijn eigen veiligheid. De arts zet zijn melding ook door als kind en/of ouders daartegen bezwaar maken. Besluit de arts zijn vermoeden niet te bespreken, dan zoekt hij waar
    mogelijk naar een ander geschikt moment om ouders en/of kind alsnog in te lichten over zijn vermoedens en over een eventueel gedane melding. Zie ook bijlage 3 meldcode: Tips voor gesprekken met ouders en kinderen.
  • Verzoek AMK om informatie: Het AMK kan na een melding een onderzoek instellen en informatie inwinnen. De arts verstrekt – bij voorkeur met toestemming van betrokkenen – informatie die noodzakelijk is om kindermishandeling te stoppen of te laten onderzoeken. Het AMK onderbouwt zijn verzoek zodanig dat de arts kan bepalen welke gegevens relevant kunnen zijn voor het AMK. De arts kan alleen van informatieverstrekking afzien om gewichtige redenen in het belang van het kind. De meldcode verlangt dan wel een duidelijke motivering.


Op welke manier wordt de arts beschermd in het handelen?

De KNMG-meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld biedt bescherming voor de arts. Bij een klacht over diens optreden kan hij verwijzen naar zijn verplichtingen op grond van de meldcode en hoeft hij, als hij de zorgvuldigheidseisen heeft nageleefd, niet te vrezen voor gegrondverklaring van de klacht.


Welke informatie kan de arts raadplegen?

De KNMG-meldcode stelt dat iedere arts moet beschikken over actuele kennis van risicofactoren, in staat is om kindermishandeling te herkennen en adequaat met deze situatie om te gaan. De KNMG ontwikkelde met wetenschappelijke verenigingen van artsen een competentieprofiel dat de verenigingen kunnen gebruiken in hun opleidingsplan.

Voor huisartsen maakte de LHV met NHG, InEen en KNMG een online toolkit over de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld in de huisartsenzorg. Een andere belangrijke bron voor (huis)artsen vormt de LESA kindermishandeling (nhg.org).

In de online versie van de ‘factsheet’ staan diverse verwijzingen naar onder meer informatie, een online toolkit, een e-learningmodule van de KNMG en Medisch Contact, twee STIP-cursussen van het NHG en adresgegevens van diverse instanties die een arts kan benaderen.

Meer informatie: knmg.nl/dossiers/kindermishandeling


Meer weten? Doe de gratis MCtv Nascholing over de Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld


Download het federatienieuws (PDF)

Federatienieuws KNMG kindermishandeling meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld huiselijk geweld
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.