Jongensbesnijdenis wereldwijd ter discussie - KNMG

Negatieve gevolgen treden vaak pas jaren later op

Enkele dagen nadat een Duitse rechter bepaalde dat jongensbesnijdenis zonder medische noodzaak strafbaar is, organiseerde de KNMG een internationale bijeenkomst over hetzelfde onderwerp.¹ Centraal stond de vraag of besnijdenis een ingreep is die artsen zouden moeten ontmoedigen, verbieden of juist aanmoedigen. De discussie voltrok zich in een respectvolle sfeer, en ging met name over de medische consequenties van besnijdenis.

Als over complicaties van circumcisie wordt gesproken, denkt men meestal aan problemen die direct na de ingreep optreden. Die complicaties, in 2 tot 4 procent van de gevallen, zijn over het algemeen licht en van voorbijgaande aard. Toch zijn ook de afgelopen maanden enkele sterfgevallen gemeld en komen ook andere ernstige complicaties voor.² Veel problemen treden echter pas maanden of jaren na de ingreep op, waardoor de link met besnijdenis vaak niet wordt gelegd.

Seksuele gevolgen

Morten Frisch heeft laten zien dat besneden mannen en hun partners veel vaker seksuele problemen hebben dan niet-besneden mannen.³ Het betreft dan met name dyspareunie en problemen om een orgasme te bereiken. Opvallend is dat de problemen niet alleen voorkomen bij de mannen zelf, maar ook bij hun partners. De oorzaak van deze problemen is volgens Frisch gelegen in het feit dat de voorhuid een groot aantal zenuwen en klieren bevat die voor de seksualiteit van belang zijn. Amputatie van de voorhuid leidt ook tot een verminderde gevoeligheid van de glans, met soms negatieve gevolgen voor de seksualiteitsbeleving.

Plasbuisvernauwing

Een ander veel voorkomend probleem na de besnijdenis is de vernauwing van de plasbuis, waarschijnlijk door het schuren van de glans tegen het ondergoed. Deze stenose, die vaak onopgemerkt blijft, treedt op termijn op bij 4 tot 20 procent van de besneden jongens en kan leiden tot problemen met plassen.⁴ De aan de besnijdenis toegeschreven voordelen, zoals een mogelijk verkleinde kans op hiv-overdracht, zijn wetenschappelijk omstreden en vormen bovendien geen rechtvaardiging om een kind te besnijden voordat het seksueel actief wordt en zelf over de ingreep kan beslissen. Hetzelfde geldt voor eventuele verminderde HPV-overdracht, waartegen bovendien gevaccineerd kan worden.

Medische indicaties

De discussie over jongensbesnijdenis om niet-medische redenen vindt plaats op een moment dat urologen zich afvragen welke medische indicaties er precies bestaan voor een besnijdenis.⁵ Volgens hoogleraar kinderurologie Tom de Jong is phimosis in ieder geval geen goede medische indicatie, hoewel een besnijdenis bij deze aandoening nog vaak voorkomt. De meeste patiëntjes met een nauwe voorhuid kunnen echter geholpen worden door corticoïdcrème in combinatie met retractie. Voldoet dat niet, dan kan een kleine chirurgische ingreep, een preputiumplastiek, vrijwel altijd uitkomst bieden. Gelet op de schade die een besnijdenis op de korte en lange termijn kan aanrichten, zouden urologen volgens De Jong veel vaker moeten afzien van een besnijdenis en zich moeten bekwamen in de preputiumplastiek.

Ouders die afzien van besnijdenis

Ook binnen religieuze groeperingen blijkt de besnijdenis niet onomstreden te zijn. Een afgevaardigde van het Israëlische ministerie van Volksgezondheid maakte melding van het feit dat er in Israël een groeiende groep ouders is die afziet van de besnijdenis.⁶ Ook in Amerika is een groeiende beweging van Joodse ouders die dezelfde keuze maakt.⁷ Zij hebben alternatieve rituelen ontwikkeld waarbij de integriteit van het lichaam niet wordt geschonden.⁸

Niet alleen ouders worstelen met de ingreep, ook artsenorganisaties doen dat. Net als de KNMG beschouwt ook de Noorse artsenfederatie jongensbesnijdenis als strijdig met het recht op autonomie en het recht op lichamelijke integriteit. Ook is de ingreep in strijd met de artseneed die zegt dat artsen geen schade mogen doen.

Beide artsenorganisaties zijn echter ook van mening dat als de besnijdenis dan toch plaatsvindt, die alleen lege artis uitgevoerd moet worden. Om die reden is men bevreesd voor de gevolgen van een verbod. De kans bestaat immers dat de ingreep dan in de illegaliteit wordt uitgevoerd en de medische schade nog groter zal zijn. Toch verwachtte Trond Markestad, voorzitter van de ethische commissie van de Noorse artsenfederatie, dat Noorwegen het voorbeeld van Duitsland zou volgen en jongensbesnijdenis op termijn zou verbieden.

De voetnoten vindt u op www.knmg.nl/jongensbesnijdenis. Hier vindt u ook het KNMG-standpunt Niet-therapeutische circumcisie bij minderjarige jongens (2010).