Ik voel me gestrest doordat ik zieke of te weinig collega’s heb. Wie zorgt er voor mij?
Plaats een reactie
Het korte antwoord op deze vraag voor alle werkenden is: de bedrijfsarts. Overspanning en burn-out zijn de meest gemelde beroepsziekten. Ook in de zorg lopen werkenden een verhoogd risico op stress en spanningsklachten. Sterker: psychische beroepsziekten komen in absolute zin het vaakst voor bij werknemers in de gezondheidszorg (23%).
Het is hoognodig dat we met elkaar – bedrijfsarts, werkgever en werknemer – in actie komen om dit risico te verkleinen. Zeker gezien het moment waarop werknemers de bedrijfsarts opzoeken als ze psychische klachten ervaren: ‘Nu komen zij vaak pas in beeld bij de bedrijfsarts wanneer ze al ziek zijn. Maar de bedrijfsarts staat je juist met advies terzijde wanneer je nog werkt, maar wel klachten hebt.1 Dan kunnen we helpen voorkómen dat je ziek wordt.’
Maar niet alleen de zorgmedewerker zelf is aan zet. Het is cruciaal op organisatieniveau het werk zo in te richten dat de (mentale) gezondheid wordt beschermd en bevorderd. Om werkgevers daarbij te helpen, ontwikkelden Amsterdam UMC, het Trimbos-instituut, de sectie arboverpleegkundigen van de beroepsvereniging Verzorgenden Verpleegkundigen (V&VN) en de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) de leidraad ‘Voorkómen van mentale klachten bij zorgmedewerkers’*.
Wetenschappelijk onderbouwd
De leidraad draait om het voorkómen van mentale klachten. De adviezen komen voort uit onderzoek bij zorgmedewerkers en arboprofessionals naar: wat werkt om stress- en spanningsklachten bij zorgmedewerkers te voorkomen en hun mentale gezondheid te bevorderen? Deze leidraad beschrijft daarvoor een wetenschappelijk onderbouwde aanpak, waarom de stappen noodzakelijk zijn en concreet wie wat kan doen. Ook vind je praktijkvoorbeelden en verwijzingen naar handige interventie-overzichten.
Het draait om het voorkómen van mentale klachten
EEN HANDVOL STAPPEN VOOR BEHOUD VAN MENTALE GEZONDHEID BIJ ZORGMEDEWERKERS
Hieronder kun je de resultaten van dit onderzoek op hoofdlijnen scannen. De volledige leidraad met adviezen wat te doen, vind je via trimbos.nl.2
Stap A
Een effectieve aanpak mentale gezondheid begint bij de directie.
Geïnterviewden geven aan dat werkgevers zich wel bewust zijn van de hoge psychische verzuimcijfers, de flinke kostenpost die dat met zich meebrengt en het risico van verminderde zorgkwaliteit. Maar structureel preventief beleid om mentale klachten te voorkomen blijft vaak uit. Door gebrek aan budget, tijd en aandacht stranden initiatieven om echt iets aan het probleem te doen.
Stap B1
Zorg dat zorgmedewerkers veilig en open kunnen praten over hun mentale gezondheid.
Er is bij het management nog te vaak sprake van een taboe op mentale klachten. De meeste zorgmedewerkers herkennen en onderschrijven met name het belang van een veilige, pestvrije werkcultuur om mentale klachten te voorkomen. Enkele zorgmedewerkers gaven aan bang te zijn voor repercussies als ze openlijk zouden spreken over hun mentale klachten bij hun leidinggevende.
Stap B2
Zorg dat de werkdruk hanteerbaar is.
Volgens de arboprofessionals bieden veruit de meeste zorginstellingen preventieve maatregelen om de werkdruk te verlichten. Toch geven zorgmedewerkers en arboprofessionals aan dat deze nog onvoldoende werken of worden gerealiseerd.
Stap C
Heb oog voor de (beginnende) mentale klachten van zorgmedewerkers en zorg voor mogelijkheden om daar tijdig over te praten.
Regelmatig missen zorgmedewerkers de openheid over eventuele mentale klachten op de werkvloer. Meerdere zorgmedewerkers geven uit zichzelf aan vooral behoefte te hebben aan gesprekken met collega’s en persoonlijke aandacht van hun leidinggevenden.
Stap D
Reik actief passende interventies aan voor zorgmedewerkers die dat nodig hebben.
Geïnterviewden geven aan dat zorgmedewerkers niet snel geneigd zijn hulp te zoeken voor lichte mentale klachten. Ze doen dat pas als de nood hoog is. Zorgmedewerkers hebben weinig behoefte aan de individuele preventieve interventies die hun werkgever nu (online) aanbiedt. Voorlichting (27%) en training (21%) over het voorkómen van mentale klachten op de werkvloer zijn het populairst. Deze laatste stap brengt ons weer terug bij de bedrijfsarts, die als specialist op het gebied van arbeid en gezondheid bij de voorlichting kan helpen.
Arbowet
De werkgever is volgens de Arbowet verplicht beleid te voeren dat erop is gericht om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken. Hij dient zich daarbij te laten ondersteunen door kerndeskundigen, bijvoorbeeld een bedrijfsarts. Desondanks wordt in de praktijk vrijwel alleen verzuimbegeleiding ingekocht. Ook nu nog, getuige het bericht van VPRO-programma Argos afgelopen oktober over de braindrain bij Erasmus MC.3 De coronacrisis maakte duidelijk dat de zorg onmisbaar is. Daarom nu alle hens aan denk om de Arbowet ook in de zorg te laten werken. Zodat iedere (zorg)medewerker zich geholpen voelt, gestrest of nog niet gestrest.
*De leidraad ‘Mentale klachten voorkomen bij zorgmedewerkers’ is ontwikkeld op basis van literatuuronderzoek en onderzoek bij zorgmedewerkers en arboprofessionals. Werkgevers in de zorg, hun afdelingen HRM en overige betrokkenen zoals arboprofessionals, beroepsverenigingen, zorgmedewerkers en hun vertegenwoordigers kunnen er direct mee aan de slag. En ook beleidsmakers vinden adviezen in de leidraad.
voetnoten
1. https://nvab-online.nl/actueel/nieuws/bedrijfsartsen-slaan-alarm-personeelstekort-dreigt-werknemers-langdurig-uit-te
2. https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/INF109-Leidraad:-Zo-voorkom-je-mentale-klachten-bij-zorgmedewerkers/?prod=inf109
3. https://www.vpro.nl/argos/media/luister/argos-radio/onderwerpen/2022/gebrekkige-zorg-voor-de-zorgmedewerker.html
- Er zijn nog geen reacties
