Federatienieuws
2 minuten leestijd
Federatienieuws

Het risico van ondeugdelijke publicaties in covidtijd

Plaats een reactie

Lex Bouter is hoogleraar methodologie en integriteit van onderzoek in het Amsterdam Universitair Medisch Centrum, afdeling Epidemiologie. Hij zal tijdens het KAMG-congres op 11 februari een voordracht houden over de tijdsdruk op en de enorme impact van het covidonderzoek en wat daarin mis kan gaan. Een korte kennismaking met zijn werk op dit gebied.

Lex Bouter: ‘Er is in de covidperiode een ­enorme druk ontstaan om snel met nuttige onderzoeksgegevens te komen. De concurrentie was en is groot. Dat leidt soms tot ondeugdelijk materiaal.

Het wordt steeds gebruikelijker om “preprints” van onderzoeksresultaten te publiceren op openbaar toegankelijke platforms. Preprints zijn niet-peer-reviewed verslagen van onderzoek, over het algemeen voorzien van disclaimers dat ze niet peer-reviewed zijn. De bedoeling is om collega-wetenschappers snel inzage te verlenen en op die manier commentaar en nuttige suggesties te krijgen. Dat gebeurt vaak al binnen enkele uren op Twitter en via andere social media. De openbare publicatie leidt er soms toe dat niet goed onderbouwde of ondeugdelijke conclusies viraal gaan. Dan kunnen ze leiden tot maatschappelijke en ­politieke onrust, en gevaarlijke gevolgen hebben. Een bekend voorbeeld is een preprint over de ­veronderstelde werkzaamheid van het antimalariamiddel hydroxychloroquine bij covidinfecties. Dit resultaat is wereldwijd verspreid en leidde onder andere tot publieke steun van de Amerikaanse ­president voor dit middel, terwijl enige werkzaamheid niet is aangetoond bij covid en de patiënten met een daad­werkelijke indicatie voor het middel zonder kwamen te zitten. Er was ook een preprint waarin een ‘man made’ structurele overeenkomst tussen hiv en covid werd gepostuleerd. Gelukkig werden deze misser heel snel terug­getrokken, maar complotdenkers worden daardoor helaas niet op andere gedachten gebracht. Het gaat ook vaak zoals het moet, zoals met een seroprevalentiestudie die ­concludeerde dat de letaliteit van covid niet van die van influenza verschilt. Binnen een dag of tien werd een herziene versie gepubliceerd waarin de methodologische beperkingen veel beter werden beschreven en de conclusie aanzienlijk voorzichtig werden geformuleerd. Ondertussen hadden de auteurs wel een media­storm en een Twitter-­bombardement moeten doorstaan.

Openbaarheid is in principe een goed ding. Het organiseren van tegenspraak is essentieel in deze tijd van transparantie. Maar de gewetensvolle wetenschapper moet voortdurend op zijn hoede zijn en ervoor zorgen dat ook een preprint degelijk en controleerbaar in elkaar zit.

In de public-health-wereld is het verzamelen van relevante gegevens in deze hectische tijd deels een verhaal van trial and error: we proberen een maatregel en kijken wat het effect is. Zo werkt het OMT, en al doende verzamelen we gegevens. Constructieve tegenspraak komt van het ‘Red Team’, en inmiddels lukt het beter om vanuit een diversiteit aan disciplines covid te bezien en dat te benutten in evenwichtige beleidsadviezen. Dat is een andere methode dan uitsluitend afgaan op dubbelblind gerandomiseerde klinische trials, maar dat is juist zinvol gezien de grote impact.’ Bouter zal tijdens zijn voordracht op het KAMG-­congres ook ingaan op de beste manier waarop wetenschappers kunnen bijdragen aan de ­bestrijding van een pandemie. 

Federatienieuws Wetenschap onderzoek covid-19
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.