Het patiëntenbelang moet vooropstaan

Hoewel we in Nederland zo ongeveer de beste zorg ter wereld hebben, lopen ook wij tegen de nodige problemen aan. Daar hebben zorgprofessionals dagelijks mee te maken. De oorzaken zijn legio – vergrijzing, krapte op de arbeidsmarkt, administratieve lasten, kostenstijging, enzovoort – en vaak ook nog eens moeilijk oplosbaar. Met een iedere-sector-voor-zich-benadering zullen we daarin niet verder komen. We moeten als zorgverleners samen optrekken.

Een van de mooie dingen aan het Nederlandse zorgstelsel is dat iedereen een eigen huisarts heeft, die als medisch-generalist laagdrempelig toegankelijk is en de poortwachter bij uitstek. In die positie zit echter ook een valkuil. Het maakt dat problematiek in andere delen in de zorg de huisarts danig beïnvloeden. Een tekort aan bepaalde specialisten, wachttijden in een andere sector of financieringsperikelen; de huisarts merkt het aan de patiënten die bij haar of hem aankloppen omdat ze elders tegen problemen aanlopen.

De huisarts is vanwege de veelal langdurige band met de patiënt vaak genegen om het voor de patiënt zo goed mogelijk te regelen. Maar daar zitten – terecht – wel grenzen aan. En huisartsen voelen zich steeds vaker genoodzaakt die grenzen te trekken.

Ik geef u een voorbeeld: de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Door onder andere een tekort aan artsen voor verstandelijk gehandicapten (AVG’s) hebben veel instellingen moeite de medische zorg te regelen. Ze doen daarom toenemend een beroep op de huisarts. Maar wat er nodig is voor deze vaak kwetsbare patiënten is méér dan huisartsenzorg. De expertise van de AVG is immers niet hetzelfde als de expertise van de huisarts.

We zien vergelijkbare perikelen in de ggz, de ouderenzorg en noem maar op. We begrijpen goed dat andere zorgverleners te maken hebben met bijvoorbeeld tekorten op de arbeidsmarkt. De huisarts kan dat niet even opvangen. Dat is geen onwil, maar realisme.

Zoals dat gaat, gaat in de berichtgeving soms deze nuance verloren. Dan wordt er een beeld geschetst dat huisartsen onwillig zijn of patiënten laten zitten. Terwijl we juist pleiten voor de beste zorg voor de patiënten, namelijk door degene die dat het beste kan bieden. Als dat de huisarts is: prima. Zo niet, dan niet. Als het over een blindedarmontsteking ging, zouden we toch ook niet verlangen dat de huisarts die gaat verwijderen omdat het ziekenhuis onderbezet, te ver weg of te duur is?

De oplossing zit hem nooit in het over de schutting gooien, maar in het gezamenlijk belang: namelijk het belang van de patiënt. Dat huisartsen – vaak bij monde van de LHV – hun grens trekken, zoals wanneer de zorgvraag hun specialisme overstijgt, is logisch. Daarmee is het voor de patiënt echter nog niet opgelost. Mogelijk zijn er zaken waar een betere afstemming tussen huisartsen en andere specialismen een verlichting kan bieden. Denk bijvoorbeeld aan het altijd kunnen consulteren van een AVG of een psychiater. Of we constateren samen dat de oorzaak van het probleem elders ligt en we gaan dat gezamenlijk aankaarten. Als we handelen vanuit het patiëntenbelang staan we niet tegenover elkaar, maar naast elkaar. Weg met die schutting!