Geef artsen de ruimte

Twee weken geleden las ik de column van huisarts Danka Stuijver in de ­Volkskrant, waarin ze schreef over de ‘vinkjes­cultuur’ en het doorgeschoten ‘kwaliteitsdenken’ in de zorg. Ze sloeg wat mij betreft de spijker op z’n kop, want ik denk dat iedere arts zich wel eens ergert aan alle kwaliteitskeurmerken, -registraties, accreditatienormen en administratieve lastendruk waar we dagelijks mee te maken hebben.

De doorgeschoten (kwaliteits)regeldrang doet Danka denken aan de dirigent van het strijkorkest op de ­Titanic: ‘Terwijl de volgende covidgolf het zorgschip dreigt te verzwelgen en de bemanning zich er pijnlijk van bewust is dat er onvoldoende reddings­boten aanwezig zijn, wordt het orkestje gedirigeerd om gewoon door te spelen. The show must go on, ook als het aantal zitplaatsen steeds schaarser wordt.’

Het wrange is dat diezelfde covidpandemie ons heeft laten zien hoe fijn het is als de regeldruk weg is. Begrijp me niet verkeerd, want wat artsen – en zeker die op de intensive care en in verpleeghuizen – meemaakten en nu opnieuw meemaken, is heftig. Maar aan het begin van de crisis, tijdens de allereerste coronagolf, was het ook een verademing om 24/7 met de patiënt bezig te zijn in plaats van met het invullen van formulieren. ­Dingen die normaal gesproken maanden duren, konden in veel ziekenhuizen ineens in een paar dagen worden gerealiseerd. De bureaucratie was even weg en de zorg­professional was weer in de lead.

‘Kwaliteitsdenken leidt soms tot schijn­kwaliteit’

Ik heb meerdere collega’s regelmatig horen zeggen dat dat gevoel van ‘aan het roer staan’ een lesson learned uit deze crisis is. Toch popt er regelmatig een voorbeeld op dat hiermee volledig in contradictie is. Zo hoorde ik recentelijk van een bedrijf dat vakgroepen die buiten de ‘Gaussische curve’ een bepaalde operatie doen, moesten uitleggen waarom dat zo was. Dit bedrijf wordt aangestuurd door een ver­zekeraar en de rekening wordt betaald door het ziekenhuis (lees: ons geld van de zorg­verzekeringspremie). Het bedrijf signaleert, maar de dokter kan vervolgens maanden aan de slag om uit te leggen waarom zijn of haar getallen anders zijn dan in de rest van het land. Laat ik duidelijk zijn, het verleden heeft laten zien dat sommige regels er niets voor niets zijn, omdat de kwaliteit soms te wensen overliet. Maar bij behandelingen die inmiddels met vele tientallen procenten zijn afgenomen, is het de vraag of deze gedetailleerde uitvraag daadwerkelijk iets toevoegt.

Doorgeschoten kwaliteits­denken leidt in mijn ogen soms tot schijnkwaliteit; want hoeveel kwaliteit kun je leveren als je weinig bewegingsvrijheid hebt en meer tijd spendeert aan afvinklijstjes en proto­collen dan aan de patiënt zelf? Doorgeschoten regelgeving doet bovendien geen recht aan de professionaliteit en expertise van zorgprofessionals. Als de covidcrisis iets heeft zichtbaar gemaakt, is het toch wel dat we tot goede dingen in staat zijn ...

Ik zou een nieuw kabinet en beleidsmakers dan ook willen meegeven te vertrouwen op artsen en andere zorgprofes­sionals. The show must go on, zeker in deze vijfde covidgolf. Maar dat lukt alleen als ons een beetje ruimte wordt gegund.