Even bijkomen?

We staan aan het einde van het begin van de coronacrisis. Het kabinet versoepelt de maatregelen waardoor de samenleving weer voorzichtig op gang komt. De adrenaline is aan het uitwerken bij het zorgpersoneel. Ik zie en hoor om mij heen dat de beelden en ervaringen van afgelopen tijd bij mensen nu echt binnenkomen. Mensen voelen de vermoeidheid en de emotie. Ondertussen worden de gangen in de ziekenhuizen weer drukker en gaan de poli’s weer draaien.

Ik heb gehoord welke onzekerheden en vragen er leven onder zorgpersoneel. Tijdens de piek van de epidemie ging dat vooral over onzekerheid over het eigen kunnen, want we hebben immers te maken met een nieuwe ziekte en kunnen niet varen op een ruime beschikbaarheid van wetenschappelijke kennis. Zorgen over voldoende beschermingsmiddelen. Vragen als wat als ik straks zelf besmet raak en ik het kan doorgeven aan mijn familie? En het gevoel van gebrek aan grip op de situatie, want patiënten met wie het ogenschijnlijk redelijk leek te gaan, glipten in korte tijd tussen onze vingers. Dat heeft impact. We zijn dokter geworden omdat we mensen-mensen zijn. Al die gebeurtenissen, emoties en vragen verdienen het om een plek te krijgen. Maar hoe doe je dat? Waar de een zijn hoofd leeg maakt door veel te sporten, heeft de ander behoefte aan een goed gesprek.

Een dokter die geen emotie meer kan voelen, moet een ander vak leren

In een korte peiling onder medisch specialisten zegt 78 procent dat hun ziekenhuis mentale ondersteuning biedt. Op de vraag hoe het staat met de eigen fysieke of mentale gezondheid geeft 30 procent zichzelf een zesje of lager; 69 procent vindt mentale ondersteuning zoals peer support noodzakelijk, maar 76 procent geeft aan dat ze er zelf geen behoefte aan hebben. Zorgen we eerder voor de ander, dan voor onszelf? Op mijn afdeling heb ik een psycholoog beschikbaar gesteld. Misschien moet ik haar vragen om veel proactiever op collega’s af te stappen om mensen actief te vragen hoe het met ze gaat? En zelf regelmatig mijn mensen vragen ‘Zullen we even een koffietje doen en het er samen over hebben?’

Want nu we in een volgende fase van de crisis zijn gekomen, komen er nieuwe vragen en zorgen. Hoe gaat het verder met de opleiding? Hoe gaan we het stuwmeer van de noodzakelijke non-covid-zorg wegwerken? Hetzelfde personeel dat voor de covid-patiënten zorgt moet nu ook de reguliere zorg weer oppakken. Wat kunnen we in alle redelijkheid vragen van ons zorgpersoneel? Kunnen zij een eventuele volgende piek van covid-19-patiënten eigenlijk wel aan? Juist dan kan die mentale ondersteuning, door peer support, een buddysysteem, een psycholoog, of domweg een onverdeeld luisterend oor helend zijn. Zoals ik altijd tegen mijn arts-assistenten zeg: als je als dokter geen emotie meer kunt voelen bij datgene wat je patiënten overkomt, dan moet je een ander vak kiezen.

Met grote trots kijk ik naar alle medisch specialisten in ons land die het medisch leiderschap hebben getoond dat we nodig hebben om samen uit deze crisis te komen. Dat is niet alleen ons medisch handelen, ons organisatietalent, maar is ook saamhorigheid en collegialiteit. Laten we dat behouden. Want we zijn er nog lang niet. Houd vol. Zorg goed voor elkaar en zorg goed voor jezelf!