Federatienieuws
Naomi van Esschoten
4 minuten leestijd
Federatienieuws

‘Durf je jouw besluit vanavond bij Nieuwsuur te verdedigen?’

Districtsbijeenkomst Beroepsgeheim in de praktijk

Plaats een reactie

Verzoeken om het beroepsgeheim te doorbreken zijn steeds vaker dagelijkse kost. Maar artsen kunnen ook zelf, om uiteenlopende redenen, overwegen om te spreken. Tijdens de districtsbijeenkomst Beroepsgeheim in de praktijk onderzochten artsen de grenzen en de rek die het beroepsgeheim biedt. ‘Er zijn vaak meer mogelijkheden dan je denkt om je beroepsgeheim niet te hoeven doorbreken.’

‘Echt hoor. Ik rijg die ellendeling aan mijn mes.’ Om zijn woorden kracht bij te zetten, slaat de patiënt van huisarts Femke Galema met zijn vuist op haar bureau. Als hij even later de deur met kracht achter zich dichtslaat, pakt ze een glas water om even te kalmeren. Ze kent haar patiënt: hij is wel vaker opvliegend, maar dit keer… en hij heeft al eens vastgezeten voor bedreiging en drugshandel. Nu heeft hij het gemunt op zijn reclasseringsambtenaar. Ze twijfelt: moet ze dit melden? En zo ja: bij wie?

Vertrouwensrelatie voorop

Over die vraag buigen de ruim veertig artsen uit het district Gooi, Eemland & Noordwest-Veluwe zich tijdens de districtsbijeenkomst Beroepsgeheim in de praktijk. In hotel De Witte Bergen in Eemnes hebben drie KNMG-medewerkers eerst de juridische kaders geschetst en ethische handvatten gegeven. Adviseur gezondheidsrecht Anneloes Rube: ‘We hebben het beroepsgeheim voor het individueel belang – het recht van de patiënt op bescherming van zijn privacy en de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt – en voor een collectief belang: dat mensen zich vrij voelen om naar een arts te gaan. Een wettelijke plicht om het beroepsgeheim te doorbreken, is er daarom alleen in heel uitzonderlijke situaties, zoals bij een uitbraak van een besmettelijke infectieziekte.’

Welke keuze je ook maakt, het doet pijn

Vaker zijn er situaties waarin de arts het beroepsgeheim mág, maar niet hoeft te doorbreken. Rube: ‘Je maakt dan zelf de afweging. Dat kan zijn als de patiënt toestemming geeft om het dossier te delen, bijvoorbeeld met een advocaat. Ook kan er sprake zijn van ‘veronderstelde toestemming’, zoals wanneer je medische gegevens deelt bij een verwijzing. Een andere omstandigheid kan zich voordoen bij zwaarwegend belang. Dat komt weleens voor als nabestaanden opheldering willen over de wilsbekwaamheid van een overledene ten tijde van het opmaken van het testament.’

Moreel dilemma

Complexer ligt het bij het ‘conflict van plichten’. Daar gaat beleidsadviseur ethiek Krista Tromp nader op in. ‘De term zegt het eigenlijk al: je staat voor een moreel dilemma omdat twee waarden botsen’, vertelt Tromp, ‘bijvoorbeeld enerzijds de vertrouwensrelatie die je hebt met de patiënt, en anderzijds de veiligheid van anderen. En welke keuze je ook maakt, het doet pijn, want de ene waarde gaat altijd ten koste van de andere. Verder geldt dat je de vrijheid hebt om te kiezen, maar ook de verantwoordelijkheid om dat besluit te onderbouwen. Noteer je keuze met motivatie daarom in het patiëntendossier. Krijg je er later vragen over, dan kun je erop terugkomen.’

De twee KNMG-adviseurs geven nog enkele praktische wenken mee. Tromp: Sta je voor een moreel dilemma, stel je zelf dan niet een ‘kan ik-vraag’, maar een ‘mag ik-vraag’, en kijk naar wat het meest belangrijk is voor jou. Rube: ‘Met in je achterhoofd het juridisch kader. Heb je alles in het werk gesteld om toestemming te krijgen om het beroepsgeheim te doorbreken? Kun je er echt schade aan een ander mee voorkomen? En is er geen andere weg om het probleem op te lossen?’

Stappenplan
Stappenplan

Geen goed of fout

Met deze wijsheid gaan de artsen in kleine groepen aan de slag met een stappenplan dat in zes gestructureerde stappen een moreel dilemma aanpakt: het dilemma verkennen, de morele vraag formuleren, de argumenten in kaart brengen, de argumenten voor en tegen afwegen, het besluit nemen en dat besluit en het besluitvormingsproces evalueren. Die aanpak werkt: de verschillende perspectieven vliegen over de tafel en dat levert veel vragen, onverwachte invalshoeken en mooie inzichten op. Tromp tegen een groep die besluit de reclasseringsambtenaar in te lichten: ‘Durf je jouw besluit vanavond bij Nieuwsuur te verdedigen? Als je daarover twijfelt, raad ik aan om opnieuw te beginnen.’

Leerzaam is ook dat er verschillende antwoorden op tafel komen. Adviseur KNMG Artseninfolijn Carla Kuijf: ‘Je ziet dat het waardevol kan zijn om een moreel dilemma anoniem te overleggen met je collega’s. Kan dat niet, bel dan de KNMG Artseninfolijn.’ Tromp: ‘Er zijn overigens geen goede of foute antwoorden: het gaat erom dat je zelf tot een afweging van belangen komt waar je achter kunt staan.’ Dat blijkt ook uit de conclusies. Waar de ene groep besluit het beroepsgeheim te schenden vanwege een reële veiligheidsdreiging, kiezen anderen ervoor om dat juist niet te doen. ‘Ik ga terug naar de patiënt’, besluit een chirurg. ‘Hij heeft dan wel vastgezeten voor bedreiging, maar niet voor liquidatie. Misschien heeft hij zich wel bij mij geuit omdat dit veilig voelt, en het eigenlijk een verkapte hulpvraag is.’ 

Meer informatie

  • Op de website van de KNMG zijn handige publicaties en veel praktijkdilemma’s te vinden. Bekijk hier een uitgebreide bespreking van de casus uit dit artikel.
  • Deze districtsbijeenkomst vindt ook plaats op: 21 november Den Haag en 26 november Eindhoven.

Federatienieuws beroepsgeheim
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.