Die belemmerende Brusselse privacyregels…

De nieuwe Brusselse privacyregels belemmeren de zorgverlening, klaagde een huisarts dit najaar in de Volkskrant. Door de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) kon hij bijvoorbeeld niet langer in het ziekenhuis-epd gegevens over de nierfunctie van zijn patiënten inzien en moest hij opnieuw bloedonderzoeken laten doen. En een foto die hij liet maken van een gebroken enkel mocht hij niet langer delen met een chirurg. Tenminste, niet zonder schriftelijke toestemming van de patiënt. Het niet kunnen of mogen delen van patiëntgegevens is een zorg die we vaker horen van artsen.

Het zou inderdaad bizar zijn als de AVG zulke ingrijpende gevolgen zou hebben voor de dagelijkse zorgpraktijk. Maar: zo hádden we het al geregeld in Nederland. Voor de uitwisseling van patiëntgegevens tussen zorgaanbieders is er door de AVG eigenlijk niets veranderd. Zo is het al sinds 2017 verplicht dat patiënten eerst uitdrukkelijk toestemming geven aan zorgaanbieders als die hun medische dossiers elektronisch willen delen met andere zorgaanbieders, zoals een ziekenhuis met de huisarts (‘Wet cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens’). De nieuwe privacywetgeving bevat wel voorwaarden om patiëntgegevens te mogen verwerken, maar die wijken nauwelijks af van de voormalige Wet bescherming persoonsgegevens.

En als iemand anders dan de patiënt diens gegevens wil inzien of ontvangen, dan blijft voor artsen de hoofdregel dat ze dit verzoek eerst toetsen aan de regels over het medisch beroepsgeheim in de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): is er bijvoorbeeld een wettelijke plicht tot gegevensverstrekking, heeft de patiënt toestemming gegeven of is er sprake van een conflict van plichten? Zo kan het voorkomen dat ook al zou het mogen volgens de AVG – het medisch beroepsgeheim de verstrekking van patiëntgegevens verhindert.

De AVG leidt voor artsen en instellingen dus niet tot strengere regels voor gegevensuitwisseling, maar is voor veel organisaties wel een wake-upcall: door alle aandacht – ook voor de consequenties als je achterblijft – kijkt iedereen nog eens scherp naar de eigen organisatie rond patiëntgegevens. Ook al zitten instellingen en artsen niet bepaald te wachten op dergelijke administratieve verplichtingen, toch moeten we ook oog houden voor de positieve effecten van de AVG. De EU heeft met de AVG een Europese richtlijn uit 1995 vervangen. Bijna 25 jaar geleden was het internet nog maar net in opkomst en kenden we nog geen sociale media. De EU wil met de AVG ons, Europese burgers, beter beschermen tegen grote datareuzen zoals Google, Facebook, Twitter en Amazon. In dat opzicht dient de AVG hetzelfde doel als het beroepsgeheim: burgers beschermen tegen het ongevraagd en ongewenst delen van hun gezondheidsgegevens. Op dat beroepsgeheim zijn artsen terecht heel zuinig.

Nog even terug naar de arts die de nierfunctie van zijn patiënt in het ziekenhuis-epd wil raadplegen: dat kan inderdaad alleen als de patiënt hier uitdrukkelijk toestemming voor heeft gegeven aan het ziekenhuis. Dit soort – Nederlandse – regels kunnen als lastig worden ervaren om tijdige en goede patiëntenzorg te kunnen leveren. Maar tegelijk vinden we de bescherming van patiëntgegevens in Nederland een groot goed.

Sjaak Nouwt, adviseur gezondheidsrecht KNMG

Reageren kan op knmg.nl/columns.