De muis en de miljoenen

Hoe voorkom je dat het betere de vijand van het goede is? Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid Radboud Universiteit Nijmegen, stelt die vraag voortdurend, ook voor het medisch en sociaal domein. Hij spreekt op 24 november op het KAMG congres ‘Public health en veiligheid: Vertrouwen is goed, controle is beter?’.

‘Praktijkvoorbeeld, er wordt een muis gesignaleerd in het ziekenhuis,’ steekt Helsloot van wal. ‘Dan mogen medewerkers geen eten meer in de koelkast leggen. Heeft ooit iemand een muis een koelkast zien openen? Waarvoor was die koelkast er? Die vragen stellen bestuurders plotseling niet meer. Dat gebeurt vanuit oprechte betrokkenheid bij veiligheid en hygiëne, maar ook vanwege de inspectie.’

Er is een patroon: ‘Je ziet hetzelfde in het groot. Wanneer er bijvoorbeeld twijfels zijn over de kwaliteit van het luchtzuiveringssysteem van operatiekamers, investeren we daar zo miljoenen in. Niemand weet precies wat dat oplevert, maar als het gaat om veiligheid is opeens iedere uitgave geoorloofd. Voor medische vraagstukken hanteren we de regel dat we evidencebased werken en een gewonnen levensjaar 60.000 euro mag kosten. Voor veiligheid is er geen plafond.’

Helsloot gaat op het congres in debat met Joke de Vries, hoofdinspecteur bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De rol van de inspectie in de veiligheidsuitgaven noemt hij ‘ingewikkeld’. ‘We hebben met elkaar afgesproken dat de inspectie niet denkt, maar controleert. Met als gevolg dat we miljoenen uitgeven aan onzin. De samenleving maken we zo juist onveiliger. Die miljoenen hadden we ook aan preventie kunnen uitgeven. Dat gebeurt nu niet, en zo gaan mensen eerder dood na een ongezonder leven. Willen we dan niet liever een meedenkende inspectie?’

De medische zorg om privacy schaadt veiligheid, stelt Helsloot. ‘Het is lastig geworden voor professionals om informatie te delen over cliënten, ook als die toestemming hebben gegeven. De angst voor datalekken laat de zorg niet soepeler draaien, om het maar zacht uit te drukken.’

In het sociaal domein botst het beroepsgeheim regelmatig met de noodzaak tot leren. ‘Gemeenten willen van jullie, professionals, horen hoe ze hun geld het best kunnen verdelen. Ze hebben jullie nodig voor goed beleid. Maar als het gaat om een specifieke casus geven jullie opeens niet thuis. Dan kan er niets gedeeld worden, een totale patstelling, met diepe frustratie bij ambtenaren tot gevolg. Zij kunnen niet leren van incidenten als ze continu tegen een muur van privacy aanbeuken. Artsen in het sociaal domein hebben daar een taak. Trek het desnoods breder, bespreek groepen van twintig cliënten, maar zorg dat jullie kennis bij de gemeente terechtkomt.’

Bent u benieuwd hoe hoofdinspecteur De Vries zal reageren op deze en andere opvattingen van Helsloot? Kom dan op 24 november naar het KAMG-congres ‘Public health en veiligheid’!

Het KAMG-congres wordt mede mogelijk gemaakt door NSPOH, knmt, en SomnoMed.

Karine van ’t Land

jeudarts en voorzitter van de KAMG Congrescommissie