De arts van de toekomst is de student van morgen

Ingrijpende veranderingen in de gezondheidszorg zijn in gang gezet door de vooruitgang van IT, digitale technologie en online media. Steeds meer mensen hebben toegang tot medische kennis via internet. Online-­gemeenschappen maken patiënten mondiger en dragen bij aan een gelijkwaardiger relatie tussen arts en patiënt. Dat vereist een ander soort arts-patiëntrelatie dan voorheen. Daarom moeten we nu investeren in het opleiden van dokters van de toekomst.

Van reactieve naar preventieve gezondheidszorg

In de 21ste eeuw behoren de oude hiërarchische patronen van de arts-patiëntrelatie tot het verleden. De toekomstige generatie artsen zal anders moeten worden opgeleid om voorbereid te zijn op de patiënt die zich op gelijkwaardig niveau bevindt. De eenvoudige toegang tot medische kennis en de ontwikkeling van digitale gezondheidstechnologieën zorgen voor een ander evenwicht in de arts-patiëntrelatie. De technologie stelt patiënten in staat om thuis vitale functies te meten zonder de noodzaak om een dokter te bezoeken. We krijgen te maken met vergrijzing van de bevolking, met oplopende zorgkosten en tekorten aan zorgpersoneel. En het paradigma verschuift van ziektes genezen naar voorkomen door gezond leven. Dat alles betekent veel voor het werk van onze toekomstige dokters. Er worden andere eisen gesteld aan kennis en vaardigheden en ook de relatie met de patiënt verandert.

Veranderende rollen

Geneeskundestudenten moeten al vóór de start van hun studie een realistisch beeld krijgen van de uitdagingen die hen te wachten staan. In 2040 wordt van artsen verwacht dat zij verschillende rollen vervullen: naast behandelaar/medisch expert ook coach en vertrouwd empathische vertaler van online medische kennis richting patiënt. Daarbij is de arts van de toekomst partner in het netwerk met andere zorgprofessionals en tot slot innovator die gaat voor kwaliteits­verbetering van het vak. Waarbij deze rollen uitwisselbaar- en afhankelijk zijn van de context waarin iemand werkt. Een leven lang dokteren betekent niet dat je altijd hetzelfde blijft doen.

Artsen in spe moeten al tijdens hun opleiding openstaan om nieuwe vaardig­heden te verwerven

Carrières kunnen meanderen, zo ben ik mijn loopbaan gestart als arts-assistent in Nederlandse ziekenhuizen, in het kader van de opleiding als tropenarts zowel op de chirurgie als gynaecologie. Daarna ben ik naar Afrika vertrokken om het geleerde in de praktijk te brengen als districtsarts. Na mijn terugkeer heb ik een MBA gedaan aan de Rotterdam School of Management en vervolgens in verschillende managementfuncties gewerkt o.a. bij zorgverzekeraars en GGD’en ook heb ik verandertrajecten gedaan bij ziekenhuizen en gemeentes. Blijven ontwikkelen vind ik belangrijk. Je moet voeling houden met de praktijk. Daarom heb ik tijdens mijn werkende leven ook de specialisatie arts + maatschappij gevolgd en later mijn registratie als bedrijfsarts gehaald. En ik werk nog steeds, naast mijn bestuurlijk werk bij de KNMG, als bedrijfsarts. In iedere stap van mijn loopbaan neem ik de ervaring mee van de vorige werkplek. Die brede blik ervaar ik als een enorme toegevoegde waarde, voor mijzelf maar ook voor mijn werkomgeving.  Een leven lang leren gaat voor mij niet alleen over het aanleren van nieuwe vaardigheden. Mijn focus is vooral om als professional handvaten te hebben om relevant en wendbaar te blijven in een veranderende sociale én werkomgeving.

Als we zien dat ons vak verandert en onze wens is dat we mensen de mogelijkheid geven om flexibel te zijn in hun carrière, dan moeten we generalisten opleiden. Die in staat zijn over de grenzen van hun vak heen te denken en te werken. De dokter van de toekomst moet kunnen samenwerken in een veranderende werkomgeving, waarbij hoge eisen worden gesteld aan adaptief vermogen en flexibiliteit.

Dokteren buiten het ziekenhuis

Gezien de uitdagingen waar de zorg de komende 20 jaar voor staat, worden de beroepsdifferentiaties buiten het ziekenhuis steeds belangrijker bij het beantwoorden van de zorgvragen uit de maatschappij. Nu al eindigt bijna de helft van alle genees­kunde­studenten in een extramuraal beroep. Terwijl zij volgens onderzoek meer interesse lijken te hebben in klinische vervolgopleidingen.1 Coschappen worden vaak in het ziekenhuis gelopen. Dat kan onterecht het idee geven dat er naast de bekende ziekenhuisspecialismen en huisartsgeneeskunde weinig andere opties zijn als arts. Slechts 32,1 procent van alle geneeskundestudenten komt via de studie in aanraking met sociale medische beroepen zoals verzekeringsarts, bedrijfsarts of arts maatschappij + gezondheid.¹ Geneeskundestudenten zullen minder snel overwegen om voor een sociaal-­geneeskundig beroep te kiezen als er onvoldoende informatie over wordt aangeboden.² En dat is jammer want buiten de ziekenhuismuren liggen ook heel veel interessante kansen. Preventie en voorkómen van ziektes worden steeds belangrijker, en er is een tekort aan huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en jeugdartsen. Maar onbekend maakt onbemind. Daarom moeten studenten in een vroeg stadium van hun opleiding de mogelijkheid krijgen om in contact te komen met artsenberoepen buiten het ziekenhuis.

Evolutie

Het medisch onderwijs moet evolueren want onze toekomstige artsen zullen hun patiënten ontmoeten in een heel andere gezondheidszorgcontext dan nu. We richten ons steeds meer op preventie en het voor­kómen van onnodige zorg, waarbij de patiënt als gelijkwaardig partner wordt benaderd. En de voortdurende vernieuwende kennis en technologie vragen om een leven lang leren. Onze artsen in spe moeten al tijdens hun opleiding starten met een bredere oriëntatie op het beroep en openstaan om nieuwe vaardigheden te verwerven. Zodat onze samenleving in de toekomst kan blijven rekenen op de best mogelijke zorg.