‘Dat doet de huisarts wel’

Steeds meer zorg gaat van de tweede lijn naar de huisarts. Dat zorgt al voor meer werk(druk) maar de huisarts krijgt daar bovenop ook nog steeds oneigenlijke taken in de schoenen geschoven. Verwijzingen, briefjes, herhaalmedicatie – iedere huisarts heeft wel voorbeelden van anderen die zeggen: ‘Dat doet de huisarts wel’. Weigeren kost vaak meer tijd dan het ‘toch maar even doen’. ‘Nee zeggen om weer ja te kunnen zeggen’, werd het genoemd in de Ja/Nee-campagne die de Landelijke Huisartsen Vereniging in het voorjaar van 2022 organiseerde. Ook op de huisartsenmanifestatie op het Malieveld op 1 juli 2022 vroegen huisartsen aandacht voor de taken die bij de huisarts terechtkomen, maar daar eigenlijk niet thuishoren.

Is weigeren op de lange termijn het enige dat helpt om als huisarts het echte huisartsenwerk te kunnen blijven doen? De LHV vindt van wel en doet daarin ook een beroep op iedereen die met huisartsen samenwerkt.

Marius Hartel, huisarts in Delft, vindt dat huisartsen er gezamenlijk werk van moeten maken dat ze geen taken in de schoot geworpen krijgen die buiten het aanbod vallen en niet bij hen thuishoren. Hij vertelt over hoe hij omgaat met dit soort oneigenlijke verzoeken en hoe transmuraal overleg hierin kan helpen.

Met z’n allen nee zeggen

Hartel: ‘We hebben hele goede afspraken in het kader van Ontregel de zorg. Het is alleen heel moeilijk om als individuele huisarts ervoor te zorgen dat anderen zich eraan houden. Dat moeten we regionaal en landelijk doen. Wat mij betreft gaat het dan vooral om administratieve zaken die op ons bord komen. Een psycholoog of orthoptist kan bijvoorbeeld zelf verwijzen, maar weet dat vaak niet en stuurt de patiënt naar de huisarts voor een verwijzing. We moeten ook de hand in eigen boezem steken: veel huisartsen kennen de afspraken ook niet precies. Bovendien: weigeren kost vaak meer tijd en energie dan het toch maar even doen. Maar als wij niet met z’n allen nee zeggen, verandert het niet.’

Het ideale moment

In de regio van Marius Hartel zetten de zorggroep en de huis­artsencoöperatie een project op voor vermindering van admini­stratieve lasten: ‘Er worden de komende tijd op bestuurlijk niveau afspraken gemaakt, ketenpartners gaan er allemaal in hun eigen organisatie mee aan de slag. Nu de werkdruk voor huisartsen zo in het nieuws is, is dit het ideale moment om dit op te pakken. In mijn praktijk loop ik bijvoorbeeld aan tegen die verwijzingen van een psycholoog, die vindt dat een patiënt ergens anders verder behandeld moet worden. Collega-ggz-organisaties accepteren soms alleen een verwijzing van de huisarts, terwijl toch echt is afgesproken dat ggz-instanties onderling naar elkaar kunnen doorverwijzen. ‘

Gemeenten, scholen, golfclubs

‘Dat doet de huisarts wel’ is niet alleen iets dat je hoort vanuit andere zorgverleners, zegt huisarts Hartel. ‘Het zijn ook gemeenten, scholen en zelfs golfclubs die dat tegen mensen zeggen. Scholen willen bijvoorbeeld een intelligentie-onderzoek, de golfclub wil een verklaring van de huisarts dat iemand niet mobiel is, voordat ze een golfkarretje ter beschikking stellen. Voor dit soort gevallen heb ik een standaardbriefje van de KNMG waarin staat dat de huisarts zulke verklaringen niet afgeeft. Als ik twijfel of ik iets wel of niet moet doen, kijk ik op Ontregel de zorg, ordz.nl.

Een dag meelopen met de huisarts

‘Problemen met opdrachten en verzoeken van specialisten hebben we helaas in onze regio ook. We proberen hier zo veel mogelijk via het transmuraal overleg aandacht voor te vragen. Een goed idee kwam onlangs van een internist uit ons lokale ziekenhuis; zij stelde voor alle nieuwe aiossen en aniossen interne geneeskunde als onderdeel van hun introductie een dag met de huisarts mee te laten lopen. Wij kunnen dan de bestaande afspraken toelichten en ze uitleggen dat ze bijvoorbeeld lab­­onderzoek na ontslag zelf moeten regelen. Onze huisartsengroep gaat binnenkort beginnen met deze samenwerking. Wat moeilijk uit te roeien bleek te zijn, was de vraag van psychiaters aan huisartsen om een ecg te maken voor patiënten die op bepaalde medicatie ingesteld moesten worden. Als ik zei dat de psychiater dit zelf moest regelen door bijvoorbeeld de patiënt naar de poli cardiologie te verwijzen, werd er gezegd dat de patiënt de kosten hiervan zelf zou moeten betalen; als het via de huisarts liep, zou het geen extra kosten met zich meebrengen. Het bleek dat er helemaal geen afspraken gemaakt waren tussen de ggz en het ziekenhuis over het factureren. Omdat ze het via de huisarts ook voor elkaar kregen, werden die afspraken ook niet gemaakt. Door de zorg­verzekeraar – die dubbel financierde, via de dbc en een ecg bij de huisarts – erbij te betrekken, zijn er inmiddels wel afspraken tussen het ziekenhuis en de ggz gemaakt. Wij krijgen dit verzoek nu niet meer.’

Laat nieuwe a(n)iossen interne geneeskunde een dag met de huisarts meelopen

Bestaande afspraken bekend maken

Marius Hartel heeft een duidelijk doel: ‘Ik probeer zoveel mogelijk dingen die niet op mijn bord horen te liggen, niet te doen. Als de ene partij wijst naar de andere, probeer ik ze samen aan de lijn te krijgen. Maar het is natuurlijk helemaal niet efficiënt dat ik als individuele huisarts tegen dit probleem vecht. Het werkt alleen als we op een hoger niveau dan dat van de individuele huisarts werk maken van de bekendheid van bestaande afspraken. Er is veel terechte aandacht voor de overbelasting en druk op de huisartsenzorg. Dit is het moment om door te pakken.’

Waar is de huisarts wél van

Het zorgaanbod in de huisartsenzorg is heel breed en veelomvattend. In het document Aanbod Huisartsenzorg van eind 2022 beschrijft de LHV welke zorg huisartsen horen te leveren. Daar kunnen alle patiënten en andere zorgverleners dus op rekenen. Ook staat er welk zorgaanbod zij daar bovenop mogen kiezen, als ‘extra aanbod’. Het Aanbod Huisartsenzorg is te vinden op lhv.nl/aanbod-huisartsenzorg. 

Tekst met medewerking van Berber Bijma (eerder verschenen in De Dokter)