Als we dokters zijn, moeten we ons daar wel naar gedragen

Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Aan die dichtregels denk ik vaak als het gaat om de professionele identiteit van de bedrijfsarts. Mijn droom is dat de bedrijfsarts breed adviseert; de praktijk is dat de bedrijfsarts nog te vaak smal turft. Het aardige is dat de wetten in ons geval de droom ondersteunen, maar we vooral op praktische bezwaren stuiten.

Want is de bedrijfsarts in de praktijk nou een generalist of een specialist? Het is maar hoe je het bekijkt. De bedrijfsarts is een generalist als het gaat om de verscheidenheid aan medische problematiek die voorbij komt, maar een specialist als het gaat om de relatie tussen deze medische problematiek en werk. En dat werkt – pun intended – twee kanten op: van gezondheid naar werk, en van werk naar gezondheid. Vertaald naar een werknemer: iemand kan door gezondheidsproblemen niet of minder goed zijn of haar werk uitvoeren en andersom kunnen factoren die in het werk gelegen zijn de (mede)veroorzaker zijn van gezondheidsproblemen.

Juist het hebben van deze specialistische kennis maakt dat een bedrijfsarts meer is dan een beoordelaar van (on)mogelijkheden voor werk en beter de jas van zorgverlener past. Van bedrijfsgezondheidskundige zorg welteverstaan. Ik noem daarin bewust niet het woord geneeskunde, omdat het ook om het voorkómen van gezondheidsproblemen gaat. De door de bedrijfsarts geleverde zorg gaat vaak over het begeleiden van de terugkeer naar werk van een zieke werknemer, daarin rekening houdend (soms blijvend) met zijn of haar gezondheidsproblemen en daarmee verdere problemen voor­komend. Het is inmiddels al meermaals aangetoond dat het naar vermogen kunnen participeren in de maatschappij een enorme impuls geeft aan de kwaliteit van leven. Dit principe slaagt niet door de kerntaak van de bedrijfsarts terug te brengen tot het duiden van een lijstje (on)mogelijkheden, maar wel door het bedrijf en de werknemer (de hele mens!) te kennen, over de tijd te volgen en passende adviezen te geven. Verder onderscheidt een goede bedrijfsarts zich door juist ook te verbreden van het individu naar een team, organisatie of soms ook branche, bijvoorbeeld door de signalen die hij in de spreekkamer oppikt te vertalen naar acties die voor een bredere groep kunnen leiden tot een betere gezondheid of tot het voorkómen van (beroeps)ziekten. Preventie dus.

De bedrijfsarts is meer zorgverlener dan beoordelaar van (on)mogelijkheden

Als wij ons vak serieus nemen en in de relatie werk-gezondheid beide richtingen willen beïnvloeden, dan moeten wij onze bevoegdheden voor brede advisering koesteren en ons blijven bekwamen. Natuurlijk is samenwerken essentieel, maar zelf blijven nadenken is dat ook. Iedere bedrijfsarts is aan zet. Lead by example. Door zelf ons vak in de volle breedte uit te oefenen zullen de (jonge) collega’s om je heen sneller geneigd zijn dit ook te doen. Want ondanks de rits opdrachten die de aiossen voltooien in het kader van hun opleiding en die wel de volle breedte van het vak weerspiegelen, vindt het gros van het leren toch echt in de praktijk plaats. Die praktijk moet dus ook de breedte van het vak weerspiegelen; veel leren is een kwestie van veel doen.

Dat er nu al te veel werk is voor het aantal bedrijfsartsen, is geen argument om het vak te versmallen tot het duiden van een lijstje (on)mogelijkheden, maar brengt wel een ander kaliber uitdagingen met zich mee. Hoe zorgen we voor voldoende aanwas, blijven wij breed opleiden en ons werk goed organiseren? Hierover schreef ik al in de vorige column en volgt later meer. Fijne zomer collega’s!