‘Als je het even niet weet, zet een stap vooruit’

Erik Gerritsen, sinds drie jaar secretaris-generaal van VWS, voelt een sterke drive om een verschil te maken in de samenleving, vooral voor kwetsbare mensen. Deze ambitie ontwikkelde hij tijdens zijn loopbaan bij meerdere ministeries, de gemeente Amsterdam en als bestuursvoorzitter van Bureau Jeugdzorg regio Amsterdam.

De gezondheidszorg in Nederland is volgens Gerritsen ontzettend goed geregeld. Tot je problemen hebt op meerdere gebieden, bijvoorbeeld financiële problemen en gezondheidsproblemen. Dan wordt het erg ingewikkeld. ‘Je krijgt te maken met veel verschillende instanties, regelingen en professionals en met de nu nog “bijbehorende” bureaucratie. Hiermee voeg je leed toe aan de moeilijke situatie waar mensen al in zitten. Dit moeten we als beschaafd land toch beter kunnen.’

‘Binnen een ideale gezondheidszorg zouden we deze problemen rondom bureaucratie moeten oplossen, zou er een goede samenwerking moeten zijn tussen alle spelers – bestuurders, managers en professionals – binnen de zorg en dit alles in volledige samenspraak met de patiënt. Nothing about them without them.’

Om dit te bereiken, adviseert Gerritsen: ‘Durf verantwoordelijkheid te nemen, ook al ben je niet (alleen) verantwoordelijk. In complexe situaties zijn er vaak veel betrokkenen en is niemand de ‘baas’. Ook zijn er vaak verschillende inzichten over hoe te handelen. Mensen vinden het lastig om verantwoordelijkheid te nemen in ingewikkelde situaties, omdat het voelt alsof je dan ook verantwoordelijk bent als het fout gaat. Als iedereen echter zijn verantwoordelijkheid neemt en de samenwerking zoekt, kun je deze problemen oplossen en komen we verder.’

Het helpt als er binnen alle organisaties een ‘lerende praktijk’ wordt gecreëerd, zegt Gerritsen. Daarbij neemt hij een aantal zaken die belangrijk zijn om je doel te bereiken:

• Gebruik concrete voorbeelden of casuïstiek. Deel dit zo mogelijk op het niveau van professionals, managers én bestuurders.

• Betrek de patiënt/cliënt bij het proces.

• Kijk naar zijn/haar systeem als een geheel en signaleer wat er nodig is.

• Neem allereerst zorgen weg over de eerste levensbehoeften, schulden of huisvestingsproblemen.

• Probeer te werken aan zingeving en een betekenisvol leven, bijvoorbeeld werk voor psychiatrische patiënten.

• Pas daarna is er ruimte voor eventuele behandeling of advisering.

• Als je niet verder komt in een situatie, moet er een mogelijkheid zijn om op te schalen, om mensen te vinden die op een ander niveau invloed kunnen uitoefenen.

• Begin altijd bij de stap, hoe klein ook, die je zélf kunt maken.

Erik Gerritsen besluit met de tip: ‘Als je het even niet meer weet, zet juist een stap vooruit en evalueer vervolgens wat er gebeurt’.

Vionne van der Borden, arts M&G in opleiding