Actie is reactie - Voorzitter Verenso

Afgelopen week lazen we over de toename van ouderen op de spoedeisende hulp. Collega Nanayakkara, voorzitter van de sectie acute geneeskunde van de NIV, gaf zelfs aan dat de SEH lijkt op een afdeling Ouderengeneeskunde. Hoewel ik zijn opmerking kan plaatsen, gaat de vergelijking helaas niet verder dan de leeftijd van de patiënten.

Een SEH lijkt op geen enkele manier op een afdeling ouderengeneeskunde. Proces, tijd, benadering, bejegening, manier van diagnosticeren en behandelen en de ontslagprocedure zijn allemaal anders. En dat is maar goed ook. Een spoedeisende hulp is goed in het reageren op acute ziekte en traumata. Voor de mensen waar de NOS het over had, is iets anders nodig. Retrospectief was er in die gevallen waarschijnlijk geen sprake van een echt acuut probleem, als waar ooit de SEH voor was bedoeld.

Kwetsbare mensen (niet per se oud, maar vaak wel) reageren op een schijnbaar klein probleem met een onevenredig grote verandering in functioneren. Zijn ze eerst nog mobiel, plots zijn ze immobiel. Is men eerst cognitief redelijk op orde, een week later blijkt men delirant. Dat heeft echt een andere benadering nodig dan wanneer we van de fiets vallen of wanneer iemand een hersenvliesontsteking heeft. Hier hebben we als artsen een belangrijke taak te vervullen in opleiding en samenwerking.

Kwetsbaarheid is het resultaat van een verminderde lichamelijke reserve in combinatie met psychologische en sociale kwetsbaarheid. Gewichtsverlies, frequent vallen, meer hulp nodig in de huishouding, vergeetachtigheid, geldproblemen, somberheid. Allemaal tekenen van kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid kun je proberen te voorkomen door gezond te leven, chronische ziekten te behandelen en andere aspecten van kwetsbaarheid te optimaliseren. Je woonomgeving aanpassen door te gaan wonen in een meer beschutte omgeving is daarvan een goed voorbeeld.

Door de zeer snelle afbouw van verzorgingshuizen en de hoge drempel voor opname in het verpleeghuis, zijn er meer mensen kwetsbaar thuis. Zij hebben een grote kans op ziekte en toenemende afhankelijkheid. Zonder adequate behandeling en begeleiding in de woonsituatie (door de trias huisarts, wijkteam, specialist ouderengeneeskunde) is de kans op afhankelijkheid en negatieve effecten groter. En dus ook de noodzaak tot opname, via de spoedeisende hulp, als er onvoldoende andere plekken zijn. Actie is reactie.

Zonder adequate thuiszorg worden signalen van kwetsbaarheid niet herkend. Bezuinigen op de wijkverpleging en thuiszorg maakt investeren in die sector niet echt aantrekkelijk. Wel voor prijsvechters. Aanbestedingen maken samenwerking in de wijk nodeloos ingewikkeld en niet duurzaam aangezien volgend jaar weer andere spelers de aanbesteding gewonnen kunnen hebben. Ook hier actie is reactie.

We zien op de SEH het topje van de ijsberg van het vooralsnog falende beleid van overheid en zorgverzekeraars om daadwerkelijk te zorgen dat mensen zo lang mogelijk, zo gezond en zo autonoom mogelijk kunnen leven. Waar ze dat zelf willen. En goedkoop is het ook niet. Want dit snel doorgevoerde kortetermijnbeleid om te bezuinigen op de Wlz gaat zorgen voor hoge kosten in de cure. Misschien was het beter geweest om het veel gehanteerde principe in de geriatrie toe te passen op de hervormingen in de ouderenzorg. Start low, go slow. Geeft minder bijwerkingen en een beter resultaat!

Nienke Nieuwenhuizen, Voorzitter Verenso