Aanbod huisartsenzorg opnieuw afgebakend

Welke zorg hoort de huisarts te leveren en voor welk zorgaanbod mág de huisarts daar bovenop kiezen? Dat is de afgelopen maanden opnieuw vastgelegd in het Aanbod huisartsgeneeskundige zorg 2022, een actualisering van de eerdere versie uit 2015. ‘Dit document geeft huisartsen munitie om beargumenteerd “nee” te zeggen of bewust voor iets extra’s te kiezen.’

Meer werkdruk, ver­anderingen in inhoud en organisatie van de zorg, een doorgaande beweging van de tweede naar de eerste lijn – er zijn meerdere argumenten die maken dat het tijd werd om het Aanbod huisartsengeneeskundige zorg uit 2015 eens goed onder de loep te nemen. Dat gebeurde de afgelopen maanden, onder leiding van de LHV en met inzet van een focusgroep van huisartsen.

Joelle van Pelt en Jenny Heering waren daar nauw bij betrokken. Beiden zijn beleidsmedewerker bij de LHV; Heering is daarnaast ook huisarts. ‘Er wordt steeds meer gevraagd van huisartsen’, zegt ­Heering. ‘Dat zorgt voor de behoefte om opnieuw te definiëren wat er precies bij het aanbod van de huisarts hoort én wat je daarnaast kunt kiezen om te doen, maar niet standaard móet doen. Dat hebben we al een aantal malen eerder gedaan, voor het laatst in 2015. Op dat moment hadden huisartsen over het algemeen nog meer tijd voor ambities buiten het basisaanbod. Nu ontbreekt die tijd voor de meesten.

Daarnaast zijn er taken ingeslopen die eigenlijk niet bij de huisarts horen. Huisartsen voelen ergens wel aan dat deze taken geen basisaanbod zijn en zouden er misschien wel vanaf willen, maar weten niet of dat kan.’

Alleen basis- en extra aanbod

In 2015 is het aanbod huisartsgeneeskundige zorg in drieën onderverdeeld: basisaanbod, aanvullend aanbod en bijzonder aanbod. Die driedeling maakt nu plaats voor een tweedeling: basisaanbod en extra aanbod. Het basisaanbod is gebaseerd op de kerntaken van de huisarts: medisch-
generalistische zorg, zorgcoördinatie, spoedeisende huisartsenzorg, preven­tieve zorg en terminaal-palliatieve zorg.

Als je ermee bent begonnen, betekent dat niet dat je er voor altijd mee moet doorgaan

‘Deze tweedeling is overzichtelijker en sluit meer aan bij de praktijk’, zegt ­Heering. ‘In de beschrijving van 2015 was de financieringsstructuur leidend voor structuur van het aanbod. Diabeteszorg valt onder segment 2, dus beschreven we dat als aanvullend aanbod. In de nieuwe beschrijving is de medische inhoud leidend en volgen organisatie en financiering daaruit. Iedere patiënt met diabetes heeft recht op zorg van de huisarts, dus valt het onder het ­basisaanbod. Om de kwaliteit van dat basisaanbod te garanderen, zijn organisatorische en financiële randvoorwaarden nodig. Als je een populatie hebt waarin bijvoorbeeld diabetes of astma veel voorkomt, gelden er extra randvoorwaarden om die basiszorg goed te kunnen leveren – denk aan programma’s voor ketenzorg. Maar dan nog blijft overeind: een astma­patiënt moet op huisartsenzorg kunnen rekenen, dus hoort het bij ons basisaanbod. Wat basisaanbod is, zegt alleen iets over de inhoud van de zorg, niet over de organisatie en financiering ervan.’

Extra aanbod: eigen keuze

Alles wat niet onder het basisaanbod hoort, is eigen keuze van de huisarts en vergt dus extra afspraken. ‘Dat is zorg die de huisarts levert als hij of zij daar zélf voor kiest’, zegt Van Pelt. Heering: ‘Vaak is dat uit interesse, affiniteit of omdat de patiëntenpopulatie erom vraagt. Extra aanbod lever je pas als je daarover afspraken hebt gemaakt, bijvoorbeeld met de verzekeraar, maar ook met je eigen team. De mensen, de ruimte en de kennis moeten er natuurlijk wel zijn.’ Extra aanbod kan ook voortkomen uit afspraken op landelijk niveau, zoals bij de pneumokokkenvaccinatie.

Voor de rest van het extra aanbod geldt dat wel: de huisarts is vrij dat op zich te nemen, maar net zo goed om er op een gegeven moment weer mee te stoppen. Van Pelt: ‘Als de praktijkvorm verandert, of de samenstelling van de patiënten, dan kan het zijn dat je op een gegeven moment bijvoorbeeld geen echo’s of anderhalvelijnsprojecten meer kunt uitvoeren.’ Heering: ‘Dan moet de patiënt daarvoor weer naar het ziekenhuis of eventueel maak je afspraken met een andere huisartsenpraktijk. Als het gaat om extra aanbod waar je minder makkelijk mee kunt stoppen, zoals huisartsenzorg in een kleinschalige woonvorm, dan is het zaak dat op tijd aan te kondigen, zodat de betrokken partijen naar een alternatief kunnen zoeken. Want ook dan geldt: als je ermee bent begonnen, betekent dat niet dat je er voor altijd mee moet doorgaan.’

Inbreng van focusgroep

Het Aanbod huisartsgeneeskundige zorg is opgesteld in samenspraak met een focusgroep van huisartsen. De groep bestond uit praktijkhouders, waarnemend huisartsen en hidha’s van diverse leeftijden, uit zowel grote als kleine praktijken, van stad en platteland, verspreid over het hele land. Van Pelt: ‘Onder meer voor het moderniseringstraject van de LHV, MOVE, hebben we ook met focusgroepen gewerkt. We hebben een panel van huisartsen die zich eerder hebben aangemeld om mee te denken over ­allerlei zaken. Voor het herziene Aanbod huisartsgeneeskundige zorg hebben we een oproep gedaan aan de leden van dat panel, waaruit de focusgroep is samengesteld. Het is een mooie manier om niet alleen dingen voor leden te doen, maar ook met leden.’

De diversiteit van de focusgroep heeft z’n meerwaarde bewezen, zegt Heering. ‘Je merkte bijvoorbeeld dat huisartsen die in achterstandswijken werken, heel duidelijk het belang van expliciete randvoorwaarden zien. Maar uiteindelijk ­liepen de meningen niet heel ver uiteen; we hebben geen heftige discussie gehad over wat wel en niet bij het basisaanbod van de huisarts hoort.’ 

Het volledige Aanbod huisartsgeneeskundige zorg 2022 vindt u op lhv.nl (zoek op de titel).