Wat nooit eerder gebeurd is

Wat nooit eerder gebeurd is, Rudy Kousbroek, Atlas Contact, 192 blz., 21,99 euro. bestel direct

De twee grootste Nederlandse essayisten van na de Tweede Wereldoorlog, Karel van het Reve (1921-1999) en Rudy Kousbroek (1929-2010), zijn alweer enige tijd niet meer onder ons. Maar terwijl het Verzameld Werk van Van het Reve in zeven kloeke delen beschikbaar is, moeten de lezers van Kousbroek het zonder doen.

Dat irriteert omdat er nog zoveel ‘losse’ teksten van hem zijn die nimmer zijn gebundeld (krantenstukken, lezingen, tijdschriftartikelen, voorwoorden etc.). Een nieuwe bundel, Wat nooit eerder gebeurd is, met zijn ‘mooiste essays over kunst en techniek’, geselecteerd en fraai ingeleid door kenner Maarten Asscher, bewijst dat weer eens. Ik telde twaalf niet eerder gebundelde stukken, zonder uitzondering van hoge kwaliteit – razend knap, boordevol lucide ideeën, humorvol. Je wilt er onophoudelijk uit citeren, alleen al de intrigerende titels van de essays nodigen uit tot lezen: ‘Hoe nauwkeurig is precies?’ of bijvoorbeeld: ‘Het uitwendige brein’. Niemand in de Nederlandse literatuur verzoent zozeer de alfa- en de bètawereld, die beide zo kenmerkend zijn voor de beoefening van de geneeskunde. Over medische zaken schrijft Kousbroek weliswaar niet – althans niet in de hier verzamelde stukken – maar dat doet er niet toe, het gaat om de houding, om de verbindingen die hij telkens weer legt tussen kunst, techniek, wetenschap en taal. Voor Kousbroek, zegt Asscher in zijn voorwoord, waren alfa en bèta ‘niet tegengesteld aan elkaar, maar vormden ze één en hetzelfde gebied, waarin een intelligent, nieuwsgierig en oplettend mens denkend en lezend gewoon vrij rond kan lopen’. Goede dokters doen niet anders. Lees Kousbroek en u wordt misschien nog beter.