Voor wie in het donker op mij wacht
Dementie van binnenuit
Plaats een reactieVoor wie in het donker op mij wacht, António Lobo Antunes, Ambo/Anthos, 369 blz., 23,99 euro
‘Mijn hele generatie heeft zijn ouders Hersenschimmen van J. Bernlef cadeau gegeven, in de hoop hun ontgeestelijking te bezweren, maar mijn moeder was vergeten dat zij het had gelezen’, schreef Kees van Kooten alweer negentien jaar geleden in een boek over zijn moeder Annie.
Hersenschimmen – uitzonderlijk, omdat het verloop van dementie van binnenuit en niet van buitenaf wordt beschreven – heeft nu een serieuze literaire partner gekregen in de roman Voor wie in het donker op mij wacht, van de Portugese psychiater António Lobo Antunes.
Celeste is dement en wordt verzorgd door ‘de dame op leeftijd’, ingehuurd door ‘de neef van haar (tweede) man’, die snel van haar af wil. Celeste was vroeger actrice, maar nu zwijgt ze, hetgeen niet wil zeggen dat ze niet denkt. Haar hele leven komt langs in haar gedachten, in zich telkens herhalende en kenmerkende beelden en gebeurtenissen, waarin haar grote gehechtheid als kind aan haar vader een belangrijke rol speelt. De omgeving denkt dat ze al helemaal weg is, en spreekt openlijk over de tijd die het nog zal duren dat zij dood zal gaan. Celeste hoort dat allemaal en op haar beurt verzint ze voor iedereen om haar heen een meestal treurig leven, terwijl zijzelf steeds vaker in haar jeugd in Faro terechtkomt. Haar vader wacht op haar als zij sterft.
Lobo Antunes schreef een schitterende roman, maar je moet je wel overgeven aan zijn poëtische en indirecte taal. Hij vertelt geen lineair verhaal; zijn boek is meer een legpuzzel zonder voorbeeldplaatje, waarvan je het hele beeld pas ziet als de puzzel is gelegd: ‘Want wie is er nou gelukkig in deze wereld, er ontbreekt toch altijd wel iets, gezondheid, geld, maar het leven strompelt door de dagen heen, krakkemikkig, maar het loopt.’ Deze roman ‘strompelt’ ook, en dat is even wennen. Arko Oderwald, hoofddocent literatuur en geneeskunde VUmc.
- Er zijn nog geen reacties