Taal als houvast na de Shoah
Plaats een reactie
Verzameld Werk, Paul Celan (vertaling en toelichting: Ton Naaijkens), Atheneum-Polak & Van Gennep, 917 blz., 35 euro.
In 1970 beroofde Paul Celan (pseudoniem van Paul Antschel) zich op 50-jarige leeftijd van het leven; hij verdronk in de Seine. Celan, een van de grootste naoorlogse dichters, is bij een groot publiek vooral bekend dankzij zijn veelgeciteerde Todesfuge, met de bekende gruwelregel: Der Tod ist ein Meister aus Deutschland. Het is ook het gedicht waarin Joden worden vergast en ‘ein Grab in der Lüften, een graf in de lucht, krijgen. Celans complete poëzie is nu in een tweetalige editie beschikbaar, dankzij vertaler Ton Naaijkens, oud-hoogleraar Duits en vertaalwetenschap, die bij die uitgave ook een schitterend nawoord, een korte biografie en zeer verhelderende aantekeningen schreef.
Er zijn mensen die hun hele (academische) leven hebben gewijd aan Celan, dus een kort stukje kan hem op geen enkele manier recht doen. Enige biografische gegevens: Celan was een Joodse Roemeen van geboorte, maar Duits was zijn moedertaal. Zijn ouders kwamen in 1942 om het leven in een concentratiekamp. Via Boekarest en Wenen belandde hij uiteindelijk in Parijs. In de laatste tien jaren van zijn leven werd hij een paar maal opgenomen in psychiatrische klinieken wegens wanen en ernstige depressieve klachten. Voor Celan waren na de ontwrichtende ervaringen van de oorlog taal en poëzie het enige houvast in zijn leven, vertelt Naaijkens: ‘Hij was een overlever van de Shoah, maar tegelijk een balling tegen wil en dank’. Celans poëzie geeft zich niet gemakkelijk gewonnen; dit Verzameld Werk is dan ook geen boek dat je in één ruk uitleest. Neem, met Naaijkens als een uitstekende gids, daarom ruim de tijd voor deze monumentale uitgave.
- Er zijn nog geen reacties
