Naar het paradijs

Naar het paradijs, Hanya Yanagihara (vertaling: Inger Limburg en Lucie van Rooijen), Nieuw Amsterdam, 670 blz., 24,99 euro.

Bestellen

De Hawaïaanse Hanya Yanagihara scoorde een immens succes met Een klein leven (2016): de geschiedenis van een man die als een moderne Job door duizend psychische en fysieke plagen wordt geteisterd en die desondanks een briljant jurist is. Het boek kende bewonderende fans en felle tegenstanders: de eersten waren tot huilens toe geroerd, de tweede groep sprak van ‘slachtofferporno’.

Nu is er een opvolger, Naar het paradijs, en ook dat boek – eigenlijk gaat het om drie romans – mag alvast op grote belangstelling rekenen. En opnieuw is de ontvangst zowel juichend als kritisch.

In de drie romans dragen de belangrijkste karakters steeds dezelfde namen, ofschoon onduidelijk is wat de relatie tussen die mensen is, temeer daar ze zich bevinden in drie afzonderlijke tijdvakken (de drie boeken), die bovendien niet geheel overeenkomen met de historische werkelijkheid. Het vergt ook nogal wat denk- en puzzelwerk om de samenhang tussen de drie boeken te vinden – als die er al is. In het eerste boek (anno 1893) is de VS geen staat, maar opgedeeld in afzonderlijke landen. De geschiedenis speelt zich af in het New York dat we kennen uit boeken en films als The Age of Innocence en The Gilded Age, met dien verstande dat homoseksuele verbintenissen volstrekt normaal zijn. Er heeft zich een pandemie voorgedaan, maar onduidelijk is wat die plaag behelsde. Het tweede boek, anno 1993, is hoofdzakelijk een evocatie van het aidstijdperk, maar is ook het verslag van de neergang van een Hawaïaanse utopist. Het laatste, en beste, boek speelt in 2093 en beschrijft de gruwelijke gevolgen van een reeks pandemieën plus een ernstige klimaatverandering die van een deel van wat we nu de VS noemen een asgrauwe politiestaat hebben gemaakt. Yanagihara is weer even wijdlopig als in haar vorige boek en lijkt goed geïnformeerd: ze ging te rade bij infectiologen en virologen. Dat heeft twee effecten: door alle detaillering van personen en omstandigheden is het waarachtigheidsgehalte hoog. Maar het is ook wat vermoeiend; soms zou je wensen dat een strenge redacteur de schrijfster tot enig inkorten zou hebben gedwongen. De slotsom van Naar het paradijs stemt somber, het laatste deel is niet voor niets een dystopie. De plagen die in haar vorige boek een enkeling troffen lijken hier losgelaten op de gehele mensheid. We zijn verdoemd.