Boeken en films & zo
boek

Homo Deus (& Sapiens)

Op weg naar het einde

1 reactie
Homo Deus. Een kleine geschiedenis van de toekomst, Yuval Noah Harari, Thomas Rap, 447 blz., 24,99 euro.

bestel Homo Deus

Sapiens. Een kleine geschiedenis van de mensheid, Yuval Noah Harari, Thomas Rap, 461 blz., 19,99 euro.

bestel Sapiens

Zijn vorige boek – Sapiens. Een kleine geschiedenis van de mensheid – was een mondiaal succes, hoewel sommigen vonden dat hij als historicus wel erg met zevenmijlslaarzen door wetenschaps­gebieden trok waarvan hij onvoldoende verstand had. Het heeft Yuval Noah Harari er niet van weerhouden een vervolg te schrijven: Homo Deus. Het minste wat je van dat nieuwe boek kunt zeggen is dat het leest als een trein, dat het provoceert en zo tot diep nadenken stemt. Harari schetst niets meer en niets minder dan de toekomst van de mens, of liever van de mensheid. Een nogal paradoxaal voornemen, omdat hij bij herhaling betoogt dat het nog nooit zo moeilijk is geweest die toekomst te voorspellen: wetenschappelijke en vooral biotechnologische ontwikkelingen gaan namelijk te snel.

Harari’s omstandige betoog resulteert in de (voor menigeen ongetwijfeld dystopische) aankondiging van het einde van het humanisme, een ‘religie’ die driehonderd jaar lang menselijk geluk, leven en vermogens heilig heeft verklaard. Wetenschap en humanisme sloten een deal; wetenschap zou de implementatie van de humanistische idealen bevorderen. Dat is behoorlijk goed gelukt, sterker: biotechnologie en computeralgoritmen zullen ons lichaam, onze hersenen en onze geest zodanig omvormen dat het verschil tussen ‘upgraden’ en genezen zal verdwijnen. En dat is niet alles: uiteindelijk legt de mensheid zelf het loodje.

Middeleeuwse kruisvaarders, zegt Harari, geloofden dat God en de hemel hun leven zin gaven, moderne liberalen geloven dat individuele vrije keuzes het leven zin geven. ‘Ze zitten er allebei even ver naast.’ Het individu zal volgens hem een religieuze fantasie blijken.

Organismen, stelt hij, na opnieuw een tour d’horizon door de biomedische wetenschappen, zijn in wezen algoritmen, en geen individuen met een eenduidige innerlijke stem of een ondeelbaar zelf. Die algoritmen zijn bovendien helemaal niet vrij, maar staan onder invloed van genen en omgevingen. Dat maakt de keuzes die ze maken deterministisch of volkomen toevallig. Uiteindelijk zullen ze worden overvleugeld door computeralgoritmen die de algoritmen met een lichaam en hersenen beter kennen dan zijzelf. Intelligentie en bewustzijn zullen daarbij ontkoppeld zijn; de waanzinnige rekenkracht van computers maakt bewustzijn domweg overbodig. Aan het slot van dit adembenemende boek resteren cruciale vragen: zijn mensen echt alleen maar algoritmen? Is het leven louter dataverwerking? En wat is waardevoller: intelligentie of bewustzijn? En o ja, is dit louter sciencefiction of een adequate beschrijving van een onvermijdelijke toekomst?

Media en cultuur Boeken boek Wetenschap religie
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Ad J.J. Maas

    klinisch fysicus, 's-Hertogenbosch

    Ik heb het boek (nog niet gelezen) maar het onderwerp boeit me al langer. Uit andere boeken over gelijkaardige thema's heb ik de conclusie getrokken dat de 'Vrije Wil' een schitterende illusie is die mede in stand wordt gehouden door de rol die Toeva...l in de Natuur speelt. Dat Homo Sapiens (wij dus) evolueert is onvermijdelijk en er is geen reden aan te nemen dat de soort niet ooit zal uitsterven waarbij ze wordt vervangen of verdrongen door een variant die beter is toegerust op de nieuwe omstandigheden. Als we Homo Sapiens als een complexe machine zien en Toeval de rol van regisseur toedichten is er niets dat ons er van weerhoudt te denken dat Homo Sapiens wordt opgevolgd door nog krachtiger Machines.
    Alhoewel... Wij als Homo Sapiens worden geacht deze Machines te bouwen waarbij we niets aan het Toeval willen overlaten. Ik zie dat de Wereld evolueert naar meer Complexiteit: lokaal - regionaal - nationaal - internationaal - mondiaal.. Toeval en Onzekerheid gaan hand in hand. Onzekerheid = Leven. Er zijn ook aanwijzingen dat evolutie stapsgewijze plaats vindt (punctuated equilibrium). Misschien is de mensheid aanbelandt bij een evolutiesprong? Misschien ook niet? We weten het niet, ook al denk ik van niet.

    Ik denk dat ik het boek maar eens ga lezen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.