Hoe Matt een dode vis werd
Een vis in een bloembed
Plaats een reactie
Hoe Matt een dode vis werd, Jeroen van Kan, Querido, 284 blz., 20,99 euro.
Aan de basis van de schepping ligt een metamorfose. God schiep immers ooit een mens uit een rib. Gedaanteverwisseling is het leidende thema in de verhalenbundel van Jeroen van Kan. Het eerste verhaal zet de toon. Een man met buitensporig groeiend kraakbeen meldt zich bij een tandarts. Is bij deze ongewilde botgroei sprake van de ziekte van Van Buchem of speelt er iets anders? Het kafkaëske vervolgtraject voert hem langs wacht- en spreekkamers – vol spiegels – van kaakchirurg, kno-arts, reconstructief en plastisch chirurg tot aan het tribunaal en tuchtcollege. De transformatie van gewoon mens naar monster is dan al nagenoeg voltooid.
Pièce de résistance is het lange titelverhaal: Hoe Matt een dode vis werd. Matt is de zoon van een Italiaanse hoogleraar en een trapezeartieste. Ook Matt komt terecht in een circus, als metamorfoseartiest. Hij kan namelijk verschillende gedaanten aannemen. Planten, dieren, mensen, dat is om het even. Al is die metamorfose slechts kortstondig. Let wel: het is een gave, geen truc. Hij wil alleen per se niet veranderen in een vis, omdat zijn ouders omkwamen bij een schipbreuk en ten prooi vielen aan vissen. Ingehuurd voor een zaal vol vissers in Scheveningen scandeert het publiek echter dat hij moet veranderen in een heilbot. Hetgeen gebeurt. Nadat het lijf van de enorme heilbot kronkelt ‘alsof er een boeienkoning in huist die aan onzichtbare ketenen probeert te ontsnappen’, sterft het dier, overlijdt Matt dus. Het hele verhaal vertelt Van Kan ietwat plagerig via de twee vaste hoofdstuktitels ‘Hoe het zo kwam’ en ‘Hoe hij eindigt’.
Iedere arts herkent metamorfosen in het dagelijkse werk – van gezond naar ziek lichaam of geest, en vice versa. Lang niet iedereen beseft daarentegen dat hij voortdurend aan verandering onderhevig is. Door veroudering alsook door relaties, vriendschappen, ziekte enzovoort. Elke identiteit is dus fluïde, almaar verschuivend. In sprookjes én het dagelijks leven waarin ieder mens, in Van Kans typering, ‘misplaatst is als een vis in een bloembed’.
Elk verhaal is een perverse komedie met een messcherp randje. Pas bij zorgvuldige herlezing geven de verhalen hun diepere schoonheid prijs.
- Er zijn nog geen reacties
