Het grote niets

Het grote niets, Rosanne Hertzberger, Prometheus, 96 blz., 12,99 euro.

Bestel direct

Het vertrouwen in de wetenschap is te groot en misplaatst, betoogt microbioloog en NRC-columnist Rosanne Hertzberger in haar boekje Het grote niets. Geen ongevaarlijke stelling in een tijd van antivaxxers en klimaatsceptici. Maar het is tijd voor realiteitszin, vindt ze.

De replicatiecrisis maakt duidelijk dat het te vaak misgaat in de wetenschap; er zijn domweg te veel slechte studies. ‘Vergelijk wetenschap met een boom. Als je er te veel aan gaat hangen, als er carrières van afhankelijk zijn, als hij je gedrag, je voeding, je hobby’s en alle andere keuzes die je maakt moet ondersteunen, als de omzet van bedrijven ervan afhankelijk is, dan breekt hij op een gegeven moment. Dat is een tragische dag, want die boom is tegelijkertijd nog steeds de belangrijkste bron van kennis.’ Slecht gecontroleerde, misleidende studies worden al te vaak ingezet om irrationele overtuigingen, hobby’s of leefwijzen wetenschappelijk verantwoord te verklaren: wetenschap als buikspreekpop. Zie de opkomst van het evidencebased-beleid: of het nou om legale wietteelt, de inrichting van het onderwijs of de ouderenzorg gaat, alles wordt aan onderzoek onderworpen en wie beleid op deze gebieden baseert op ‘overtuiging, rechtvaardigheidsgevoel of compassie’ krijgt volgens haar al snel het verwijt ‘feitenvrije politiek’ te bedrijven.

Om haar punt te maken moet vooral de populariteit van meditatie en mindfullness het ontgelden. Ontegenzeggelijk nuttig in de psychiatrie, maar daarbuiten wetenschappelijk prut. Hertzberger wijdt er het grootste deel van haar boekje aan. Ze noemt het een nihilistische uitspatting dat mensen zich bij tijd en wijle volledig afzonderen om met niets anders bezig te zijn dan met hun eigen geest: een ‘product van het extremistische individualisme van deze tijd’.

Hertzbergers boekje verscheen in de altijd interessante filosofische pamfletreeks Nieuw Licht.

Zie ook: nieuwlicht.online