Een hedendaagse Frankenstein

Frankusstein, Jeanette Winterson, Atlas Contact, 374 blz., 24,99 euro.

bestel direct

Aan het begin van Frankusstein (Frankissstein, de oorspronkelijke titel klinkt beter), de nieuwe roman van Jeanette Winterson, bevinden we ons anno 1816 aan het Meer van Genève. Het regent langdurig – dat doet het sowieso veel in deze roman – en een legen­darisch gezelschap, onder wie schrijver/dichter Lord Byron, de dichter Percy Shelley en diens echtgenote Mary, doodt er daarom de tijd met het verzinnen van verhalen. Het is daar dat dankzij Mary Shelley de geschiedenis van Frankenstein geboren wordt. Later verspringen we in de tijd naar het heden, en maken we kennis met Ry Shelley, Victor Stein en Ron Lord. Ry is een arts die zichzelf omschrijft als een geslachtelijk ‘hybride’ individu; Victor een arts met een griezelig geheim, die werkend op het grensvlak van robotchirurgie en machinaal leren droomt van een wereld waarin dankzij geavanceerde kunstmatige intelligentie de fysieke grenzen van het menselijk lichaam irrelevant zullen zijn. Niets nieuws, meent hij, want het is immers het verhaal van alle godsdiensten: de mens is verdreven uit het paradijs, de werkelijkheid is een illusie, onze zielen zijn onsterfelijk, ons lichaam is slechts een omhulsel. Zijn rauwe zakenpartner Ron Lord ziet zonder morele scrupules juist vooral brood in de fysieke implicaties van alle artificiële en digitale nieuwigheden: hij handelt in seksrobots.

Winterson brengt AI, transhumanisme, genetische modificatie, het eeuwige leven, genderkwesties en ‘echte’, historische personages op lucide wijze samen in een roman die vooral ook een liefdes­geschiedenis is en die ze situeert in een herkenbaar heden (met bijvoorbeeld referenties aan Brexit en Trump) en in een naar dat heden doorwerkend verleden, waarbij oude ideeën vrij letterlijk een eigen leven leiden – je zou ze zomaar memen kunnen noemen. Qua thematiek lijkt het boek wel wat op de laatste roman van Ian McEwan (zie MC 26/2019:24), maar Winterson is nog wat sprankelender en filosofischer van toon. Net als McEwan blijkt ze goed op de hoogte van de wetenschappelijke ontwikkelingen, ofschoon uit één passage valt op te maken dat ze denkt dat microgolven geen elektromagnetische golven zijn.